„ALKMAAR PACKET"
AMSTERDAM-NIEÜWEDIEP.
Vervoer per spoor in Castricum
Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij.
Spoorweg- en Diligencedienst
DEN HELDER, ALKMAAR, HAARLEM," 'S HAGE EN ROTTERDAM.
Voorgeschiedenis
Johannes van der Haagen was een druk bezette man met een
bloeiend bedrijf. Hij vervoerde reizigers en goederen van Alkmaar
naar omliggende steden en dorpen met diligences, of postkoetsen
en vigilantes. In zijn Alkmaarse kantoor -zelf reed hij niet-
regelde hij voor zijn klanten de aansluitingen met andere
diligencediensten. Het aanbod van reizigers met name naar
Haarlem werd zo groot, dat hij het niet alleen meer aankon. In
oktober 1822 vond een fusie plaats tussen zijn bedrijf en dat van
de weduwe J.J. Quinterne te Haarlem, die een 'wagenveer'
exploiteerde op Alkmaar en eveneens een tekort had aan capaci
teit. Samen waren zij instaat om in het vervolg twee maal per dag,
om 8.30 en 13.30 uur en terug om 10.00 en 18.00 uur op Haarlem
te rijden. Later drie, en 'bij besloten water' (als het bevroren is)
zelfs vier maal per dag. Reserveren was mogelijk: de plaatsen
moesten echter "minstens een halfuur voor het afrijden genomen
worden, zonder hetwelk men van geene plaats verzekerd was
"Bagage, tot een gewicht van 20 ponden vrij, mits een half uur
voor vertrek bezorgdAldus was het openbaar vervoer geregeld
tussen Alkmaar, Haarlem en de tussenliggende plaatsen en zo
hebben onze voorouders de koetsen gekend, rijdend over de
Rijksweg en de Dorpsstraat in Castricum.
Tientallen jaren zijn de reizigers in onze streken zo vervoerd, ook
toen men in andere Europese landen al kon beschikken over een
redelijk uitgebreid spoorwegnet en zelfs de lijn Amsterdam -
Haarlem - Rotterdam, de zogenaamde 'oude lijn' al in exploitatie
was. Spoorwegmaatschappijen waren destijds vaak particuliere
ondernemingen en zij vergden, vooral bij de opbouw enorme
investeringen. In het buitenland was men wat eerder bereid om
grote bedragen in risicodragende ondernemingen te stoppen dan
in Nederland. De koopman was meer uit op kleinere risico's en
dan ook maar wat kleinere winsten. Hoewel
Economische redenen
Wat was de drijfveer voor het aanleggen van spoorwegen? In de
eerste plaats natuurlijk het sneller vervoeren van goederen en
personen. In de diligences reisden enkele mensen met hun kof
fers: geen massaverv oer en daarom vrij kostbaar. De trekschuiten
waren uiteraard aan vaarwater gebonden en voeren zeer lang
zaam. Meestal werden zij 'gejaagd', dat wil zeggen voortgetrokken
door mensen met een band over de schouder, waaraan een lange
lijn naar het schip liep. Men liep over 'jaagpaden', die hier en daar
langs de oevers van kanalen en rivieren nog te vinden zijn.
Schepen werden ook wel door 'jaagpaarden' voortgetrokken. Dat
het reizen met trekschuiten, door de lange duur van de tocht, de
krapte aan boord en de bedompte lucht in de 'roef geen pretje
was, wordt herhaaldelijk duidelijk gemaakt in de literatuur van
die tijd. Doordat er meer geproduceerd werd. o.a. door het
gebruik van stoommachines en bovendien de steden om verse
land- en tuinbouwprodukten vroegen, ontstond er een grotere
behoefte aan sneller massavervoer. In Castricum waar tuinbouw
en veeteelt destijds de voornaamste middelen van bestaan vorm
den, was dat niet anders. Of de gedeeltelijke ontginning van het
duingebied en de eventuele afvoer van produkten daarin ook een
rol speelden, valt achteraf moeilijk te zeggen. Het feit, dat men
voor de toekomstige baanlichamen veel grond- en dan nog het
liefste zand- nodig had. zal vrijwel zeker van betekenis zijn
geweest. Castricum had veel zand en er was veel nodig.
Tracé
De spoorbaan loopt van Alkmaar af, ter hoogte van het viaduct
aan de Bergerweg aldaar tot aan de Zanderij in Castricum in een
vrijwel rechte lijn. Daar maakt zij een bocht van 100 graden en
volgt wederom een rechte lijn naar Krommenie. Daarna worden
de woon- en industriekernen langs de Zaan aan gedaan. Derge
lijke 'haakse' bochten legt men niet zomaar in een spoorlijn.
Daarvoor moeten goede (economische) redenen zijn geweest.
Aanvankelijk is Castricum meermalen genoemd als vertakkings-
punt voor de sporen naar Amsterdam en Haarlem. Vanaf Castricum
zou het tracé via de binnenduinvoet over de aan te leggen
zeesluizen in het toekomstige Noordzeekanaal naar Haarlem
lopen. Later werd echter bepaald, dat de sluizen dichter bij het
strand zouden worden gebouwd. De spoorbaan zou dan door het
DE SCHROEFSTOOMBOOT
VERTREKT DACELIJKS:
Van A L K M A A R 's Morgens ten 7 ure.
AMSTERDAM "s Namiddags 5
ln directe verbinding met den Trein, die ten 9 our 20 minuten ven ALK'MAAR naar DES HELDER vertrekt.
Llfpieeta te ALKMAAR een den Voormeer bü de bierkade.
AMSTERDAM een de Teirl.die Kul-, einde Damrek.
S T O O tvr 03 O O TDIENST
Z O i\ I) E 11 OVEKLA I) E
D A C E L IJ K S:
Van AMSTERDAM (Rijn- en lJsselsteiger) "s Avonds 10 ure.
het N'IELYl EDIEPs Middags 12
1.dereede op den SPOORTRKIV, die 'e Namiddag! ten 1 ure 30 mm. ven bet
SJEUV>'ED1EP vertrekt en ten 2 ure 40 min. te ALKMAAR eenkorut.
Bl| eeekeeit van den Trela ul eene OJIVIBIS g-rced iteen oin Pisea;ieri ever te brengen Deerde
die circe ten 3 nre ven ALKMAAR naar AMSTERDAM vertrekt
NOQRD-HOIUNDSCHE STAATS-SPOORWEG.
VERTREK van HELDER: 7 uur 30 min., 1 uur 30 min. en 5 uur 30 min.
ALKMAAR: 11 uur, 4 uur 10 min. en 9 uur 20 min.
D1ENSTBILLETTEN' lijn verkrijgbaar oe alle Station», fraaie i IO Cent en klrl.e a Cent
Per eerete. •paartrel. ven DES HELDER vertrekkende, vindende Peeiaprn aar, het Stet.on te ALKMAAR
blaar neen de •ILI6BSCB neer HAARLEM, hierdoor arriveren de Paaaagien, dadelijk doorrenendeU-a 1 ure te
'e HAGE eo ten 1 ore 30 mm. la ROTTERDAM.
Vto ROTTERDAM Netaiddan 3 nre 25 min. en ven HAGE 4 »r, 1» min. vertrekkende, vinden die
Paaaagirn te HAARLEM weder de DILIGRll'K gereed atain. waardoor die Paaugien te ALKMAAR vroegtijdig
aankomen om per ïpoonreiu ian 9 tire 20 min. vertrekkende naar DES HELDER, aldaar ten 10 ure 30 min. aan te komen.
VOORTS YERTREIkEN DE DILIGENCES
Va. ALKMAAR: I Van HAARLEM
■arfeaa i elr-e» ara. I Narfeaa «ea are.
laaUiap 4| a ■aallla|i rlraa t m
- ftw/eeaew^v.
v bi*aWed QC INTERNE ta Maarte--.
*^£re lo^vi ml en de^Passagiers* te ALK .VtAXK een
<S" I<AXAK^TOor Jiet HAteljiT
Alsmiede bestaat er gelegenheid voor Passagiers om van OMNIBUS
«f VIGILANTE gebruik te maken.
3
