Tabel 3: de verdeling van het grondoppervlak in hectaren
Tabel 5: de eigenaren met de meeste grond in Castricum:
Hoofdcategorie
Sectie
Totaal
Naam
Beroep
Woonplaats
Opp.
heet.
Aant.
perc.
A
B
C
D
grootte
1
A.A. Deutz van
Assendelft
burgemeester
Amsterdam
785
40
Duin
470,5
0,6
0,0
1264,3
1735,4
54,9
2
Abraham Barnaart
rentenier
Sassenheim
692
52
Weiland
330,6
334,3
467,2
0,0
1132,1
35,8
3
Lucas Boreel
houtvester
Den Haag
351
23
Bouwland
37,0
50,5
6,7
0,6
94,8
3,0
4
Joachim Nuhout
Bos
32,5
40,3
0,9
17,2
90,9
2,9
v.d. Veen
notaris
Alkmaar
67
61
Schapenwei
10,6
0,0
0,0
27,4
38,0
1,2
5
Fulps Ranke
mr.metselaar
Castricum
51
57
Wegen
6,1
17,8
6,1
0,0
30,1
1,0
6
Dirk van Hogendorp
student
Leiden
50
21
Huis en erf
2,2
7,7
0,9
0,5
11,2
0,4
7
Jan Fransz. Brakenhoff boer
Castricum
50
32
Watering
2,2
2,5
6,0
0,0
10,7
0,3
8
wed. C. van
Tuin
2,3
4,5
0,6
0,2
7,5
0,2
Akerlaken
zonder
Hoorn
44
35
Boomgaard
0,4
1,0
0,1
0,0
1,5
0,1
9
C. Sandenbergh
Rest
1,5
6,9
0,1
0,0
8,5
0,3
Matthiesen
rechter
Alkmaar
43
22
10 Pieter Muijs
boer
Castricum
40
25
Totaal
895,9
466,1
488,6
1310,2
3160,8
100,0
Zoals blijkt bestrijkt de 'rest' ofwel de categorie, die zo weinig
voorkomt dat ze niet in een hoofdcategorie is onder te brengen,
slechts 0,3% van het totale grondoppervlak van de gemeente.
De verdeling van het grondbezit
Van elk perceel wordt de naam van de eigenaar, diens beroep en
woonplaats aangegeven. Op deze wijze is heel nauwkeurig per
eigenaar na te gaan, het aantal percelen dat hij in zijn bezit heeft,
de totale grootte van die percelen en de waarde van zijn bezit, dat
valt te relateren aan het bedrag dat aan belasting moet worden
betaald.
In totaal zijn er 194 eigenaren; de meeste eigenaren hebben
slechts weinig grondbezit, zo zijn er 133 eigenaren met minder
dan 5 hectare grond en daarvan zijn er 66 met minder dan 1
hectare; de verdeling is in tabel 4 aangegeven.
Tabel 4: de verdeling van het grondbezit
grondbezit in hectaren
aantal eigenaren
minder dan
1
66
34
1
- 5
67
35
5
- 10
21
11
10
- 20
13
7
20
- 40
18
9
meer dan
40
9
5
De eigenaren met de meeste grond zijn de bezitters van de
duingronden; het duinbezit in de banne Castricum was al vele
jaren in handen van de adellijke geslachten Deutz van Assendelft
en Boreel. Abraham Barnaart bezat het duingebied in Bakkum.
De tien eigenaren met de meeste grond zijn opgenomen in tabel
5.
Joachim Nuhout van der Veen is eigenaar van vele weilanden,
meerdere huizen en van de herberg De Rustende Jager; hij woont
van 1777 tot 1814 in Castricum en is hier onder andere schout,
secretaris en notaris. Hij wordt in 1814 president van de rechtbank
in Alkmaar.
Fulps Ranke heeft als Castricummer de meeste grond in zijn
bezit; hij is meester metselaar (nu vergelijkbaar met aannemer),
heeft enkele metselaarsknechten in dienst en woont in een groot
pand aan de zuidzijde van de Dorpsstraat (tussen 'Oude Schim
mel" en hoek Cieweg). De overige twee Castricummers die in de
lijst met tien groot-grondbezitters voorkomen zijn Jan Fransz.
Brakenhoff en Pieter Muijs, beiden veehouder en woonachtig in
de Oosterbuurt.
De waarde van het grondbezit
De totale oppervlakte van het grondbezit is nauwelijks een
maatstaf voor de economische waarde van dit bezit. Met de
invoering van het kadaster werd vooral beoogd om te komen tot
een rechtvaardige heffing van de grondbelasting. Om in deze
heffing de waarde van het bezit tot uitdrukking te laten komen, is
een uitgebreid stelsel van tarieven ingesteld, waarbij o.a. zelfs de
vruchtbaarheid van de grond wordt verdisconteerd.
Zo wordt weiland ondergebracht in vijf belastingtarieven varië
rend van 44 gulden per hectare in klasse 1 tot 8 gulden per hectare
in klasse 5; zo zijn er vier belastingklassen voor bouwland van 32
tot 6 gulden per hectare en vier klassen voor bos van 34 tot 7
gulden per hectare. Verder wordt schapenweide met 3 gulden en
duin of duinland slechts met 25 cent per hectare belast. De
publieke wegen en de openbare gebouwen zijn onbelast; in ons
dorp betreft dit dan de school, het rechthuis, het tolhuis, het
schuthok. de beide kerken, kerkhof, kerkplein en pastorie met erf,
bos en tuin.
Voor percelen in de categorie 'huis en erf wordt er onderscheid
gemaakt in het bebouwde (huis) en het onbebouwde gedeelte
(erf). Voor het erf geldt een belastingtarief van 32 gulden per
hectare. De huizen zijn ingedeeld in 10 belastingklassen. De
hoogste klasse nr 1 betaalt 198 gulden, de laagste klasse nr 10
betaalt 9 gulden per jaar. In deze groep wonen mensen die veelal
van de ondersteuning leven en gegeven de woonomstandigheden
uit die tijd, moeten we deze huizen voorstellen als zeer kleine
houten bouwsels.
31
