De Rijkstollen
Nu een begin is gemaakt met de bestrating van de weg tussen
Alkmaar en Velsen, worden ook plannen gemaakt om langs de
nieuwe weg vier tollen te plaatsen. Bij Koninklijk Besluit van 8
juli 1820 zullen de volgende tollen worden geplaatst: de eerste tol
op 1852 m uit het centrum van Alkmaar bij de hofstede Pikbergen
tegenover de Regulierslaan. De tweede tol staat 4718 m verder en
wel 270 m benoorden de banpaal tussen Heiioo en Limmen. Op
dezelfde plaats heeft vele jaren het "Café Tolhuis" gestaan, het als
café verbouwde en ingerichte oorspronkelijke Tolhuis, waar nu
het Motel Heiioo is gevestigd. De derde tol staat 5040 m verder
ongeveer een tiental meters ten zuiden van snackbaar Veronica
wat toen het einde van het dorp Castricum werd genoemd. De
vierde tol staat 5000 m verder halverwege tussen het buurtje
Noorddorp onder Heemskerk en Beverwijk.
De plaats van de tollen is zo gekozen, dat de mensen die slechts
van een gering gedeelte van de weg gebruik maken geen tol
hoeven te betalen en ook zo dat er geen misbruik van bijwegen kan
worden gemaakt om langs de tol heen te kunnen komen; in een
enkel geval zal daartoe zelfs een bijweg moeten worden afgeslo
ten.
Op 19 juli 1820 vindt de openbare aanbesteding plaats van de 5
tolhuizen tussen Alkmaar en Velsen. Aannemer Jan van der Meer
uit Zaandijk krijgt voor 8300 gulden de opdracht.
Volgens dezelfde acte moest de pachter de volgende tarieven
hanteren:
Dieren:
elk los paard of muilezel
elk rund of ezel
elk kalf, schaap of varkens
een kudden schapen of varkens meer dan 50
Rij- en voertuigen:
rijtuigen of voertuigen met twee wielen en
sleden voor elk aangespannen paard, muilezel,
ezel of os
rij- of voertuigen met vier wielen voor als
boven
diligences en postwagen, ingericht voor niet
meer dan zes personen voor elk paars
idem voor zes t/m twaalf personen
idem voor dertien t/m achttien personen
idem voor meer dan achttien personen
ƒ0,05
ƒ0,01
ƒ0,01
ƒ0,50
/0,07'/2
ƒ0,10
ƒ0,10
ƒ0.121',
ƒ0,15
ƒ0,171/,
Niet iedereen hoefde tol te betalen: vrijgesteld werd het transport
met paarden en rijtuigen, die werden gebruikt voor of door het
Koninklijk Huis. door bisschoppen, voor de brievenposterij, voor
het onderhoud of het toezicht van de weg, voor militair transport
en door landbouwers voor het binnenhalen van de oogst en het
vervoeren van mest.
De verpachting van de tollen
In een openbare bijeenkomst werden de tollen gelegen in de
gemeenten Heiioo, Limmen, Castricum en Heemskerk bij opbod
en afslag verpacht. Zo vinden we een notariële acte dat op 29
september 1829 van de verpachting van de tol in Castricum de
heer W.P.M. van Odijk wonende te Utrecht voor een bedrag van
1585,- de hoogste bieder geworden.
Aan elke verpachting was een groot aantal voorwaarden verbon
den. die bij Koninklijk Besluit waren vastgesteld. Zo moest de
pachter een borgsom storten of als onderpand onroerende goede
ren inbrengen ter waarde van drie maanden pacht. Voor de 10e
van elke maand moest hij de maandelijkse pacht betalen vermeer
derd met het bedrag van de door hem bij overtredingen geïnde
boeten.
De verpachting gold voor een periode van driejaar, terwijl zowel
de regering als de pachter het recht had na elk jaar de pacht op te
zeggen.
Een pachter moest over enig kapitaal beschikken om de borgsom
te kunnen betalen. We zien dat de pachter veelal meerdere tollen
pacht, elders woont en voor het innen van het tolgeld een
tolgaarder aanstelt.
De tolgaarders
De tolgaarder woont in het tolhuis; in vroeger tijd werd de tol of
het tolhuis ook wel de Gabel genoemd. De tollen langs de
'Nieuwe Weg' waren genummerd; het tolhuis te Castricum had
nummer 4 en stond bij het begin van de Oude Weg, ongeveer een
tiental meters ten zuiden van snackbar Veronica staat. Schuin
tegenover het tolhuis op de hoek van de Dorpsstraat - Kramersweg
stond omstreeks 1830 de herberg van Cornelis Steeman.
De situatie omstreeks 1830 bij de oprichting van het kadaster. Op de
kaart is de plaats van het tolhuis aangegeven, gelegen tussen de oude
en de nieuwe weg. Duidelijk is ook te zien hoe de 'Nieuwe Weg'
verschillende percelen weiland heeft doorsneden.
28
