Fa Spruit Bakker, Helder.
In hun aanbiedingsbrief stellen de heren Bakker en Spruit te
vertrouwen dat er geen bezwaar zal bestaan tegen hun voorstel
len: nu Uwe gemeente op zeer aannemelijke voorwaarden, die
geen geldelijk nadeel voor de gemeentekas kunnen veroor
zaken, in het bezit kan komen van een onder Uw toezicht te
bouwen en te exploiteren fabriek, die bovendien spoedig bij
gunstig resultaat door U zelf kan worden gedreven".
D. Zijn het electrisch licht en de electrische beweegkracht te
verkrijgen met een betrekkelijke kleine kapitaal behoefte".
Vervolgens vragen de ondertekenaars om nu eens aandacht te
schenken aan de gedane aanbieding van de Kennemer
Electriciteit Maatschappij. Zij vragen bovendien om advies in
te winnen bij die gemeenten die reeds een contract met die
maatschappij hebben afgesloten.
Het rapport gaat er van uit dat de steenkolengasfabriek zowel
de verlichting voor Castricum als voor Limmen zal verzorgen.
Ter vervanging van de petroleumverlichting beveelt het rapport
steenkolengasverlichting ten sterkste aan. Electriciteit is
tweemaal zo duur en niet geschikt om te koken. Ook komen
acetyleengas, aerogeengas of luchtgas, het watergas en het
residugas niet in aanmerking. Verder zegt het rapport dat
steenkolengas geschikt is voor krachtopwekking in motoren,
voor verwarming, koken enz. en dat bovendien bij de bereiding
waardevolle bijprodukten (cokes, ammoniakwater, teer en de
afgewerkte ijzeraarde) worden verkregen en dat de Castricumse
bevolking de cokes van een nabijgelegen gasfabriek voordeliger
kan aanschaffen dan wanneer het van elders moet komen.
Als grondslag voor het fabrieksontwerp is het te verwachten
gasverbruik van belang; uitgangspunt is dat te Castricum 2000
en te Limmen 1000 ingezetenen aan het buizennet zullen wonen
en dat de stijging van het aantal inwoners niet groot zal zijn.
Er wordt dus geen rekening gehouden met een stijgend
inwonertal.
Keuze voor de levering van gas of electriciteit
De gemeenteraad besluit op 27 sept. 1912 een commissie in te
stellen bestaande uit de wethouder P.J. Valkering en de
raadsleden P. Kuijs en G. Slop, die een onderzoek instellen naar
de levering van gas of van electriciteit voor de gemeente
Castricum. In haar rapport van 18 dec. 1912 stelt de commissie
dat in het belang van de gemeente de oprichting van een
steenkolenfabriek voordeliger is en meer ten gerieve van de
ingezeten dan het verschaffen van electrische stroom, onder
andere omdat de kosten van verlichting en vooral van
verwarming (koken) belangrijk lager zijn. Op basis van dit
resultaat wordt enkele maanden later besloten om de heer
Jacob Blaauboer, direkteur van de gasfabriek te Egmond aan
Zee te vragen een onderzoek in te stellen naar de
bestaansmogelijkheid van een gasfabriek in Castricum. Nog
steeds bestaat er grote twijfel aan de winstgevendheid van een
dergelijk grote onderneming.
De totale kosten van fabrieksgebouw, direkteurswoning en
buizennet zijn begroot op 90.000 gulden, een voor deze tijd
gigantisch bedrag. De gemeente wil nu toch doorzetten en wil
voor dit bedrag een geldlening aangaan; in mei 1913 maken
Gedeputeerde Staten hiertegen echter bezwaar met de
aantekening dat gaslicht wat de hygiëne en het gemak aangaat,
niet de voordelen biedt van electrisch licht.
Besluit tot bouw van de gasfabriek
In de vergadering van 6 augustus 1913 besluit de Raad toch gas
te prefereren boven electriciteit en opdracht te geven aan de
firma Spruit en Bakker tot het bouwen en volledig installeren
van een steenkolengasfabriek met inbegrip van buizennet,
lantaarns en alles wat voor het in exploitatie brengen benodigd
mocht zijn voor de som van F1 61810,-.
Bouwers en Exploitanten van Lichtfabrieken,
Speciaal Steenkolengas Waterleidingen,
Telegram-adres. Spruitbakker.
te lef. interc. n o. 147.
Deze aanbieding is aanzienlijk kleiner van opzet; de gaslevering
aan Limmen is vervallen, het buizennet veel korter en de bouw
van de direkteurswoning is hieronder niet begrepen; op 27 aug.
1913 keurt GS dit raadsbesluit goed. Een maand eerder al had
GS goedkeuring gehecht aan de aankoop van de grond, daarbij
de kanttekening makend dat ze niet voldoende termen aanwezig
achtten om de goedkeuring te onthouden; "We kunnen ons
evenwel met het voornemen tot den bouw der gasfabriek, die
zoo weinig uitzicht van rentabiliteit aanbiedt in geenen deele
vereenigen en constateeren dat bij deze".
Ook bij een groot aantal inwoners zijn bezwaren gerezen tegen
de gasfabriek. In een schrijven aan de Gemeenteraad dat is
ondertekend door 68 ingezetenen geven zij te kennen: "dat het
bouwen van eene Gemeente - Gasfabriek niet in het belang zal
blijken te zijn der Gemeente Castricum en zulks om de
navolgende redenen:
A. Staat de rendabiliteit eener dergelijke gemeentelijke fabriek
zeer zwak in verband met het groote kapitaal, dat er
ingestoken zal moeten worden.
B. Zal deze fabriek niet dan zeer onvoldoende kunnen
voorzien in de behoefte aan goedkoope beweegkracht, die
bij stijgende loonen eene steeds klimmende beteekenis
krijgt voor eene landelijke bevolking.
C. Biedt gaslicht hygiënisch en ook wat betreft gemak niet de
voordeden van electrisch licht.
Afbeelding 3
De plaats van de gasfabriek aan het begin van de Oude
Haarlemmerweg en de omliggende bebouwing bij de oprich
ting van de fabriek in 1913.
Rijksweg: later
Oude weg
Rijksweg:
later
Beverwij kerstraatweg
Oude Haarlemmerweg
Schoutenbosch
Spoorlijn
6
