De aanleg en het onderhoud van de gasstraatlantaarns
behoorde mede tot de taak van de gasfitters. Ik gaf het je te
doen om 's avonds op de fiets met een ladder op je rug door
het gehele dorp onwillige lampen weer te ontsteken. Voor het
plaatsen en aansluiten van gaskachels in scholen en openbare
gebouwen, en het verrichten van allerlei acquisitiewerkzaam
heden ter bevordering van het gasverbruik, waren onze fitters
de aangewezen personen. Als fitter zijn werkzaam geweest: Jan
Dirk Korver, Piet Nijman, Lou Beentjes, Arie Stet en Piet de
Boer.
De meteropneming
Gesierd met een heuse 'gas' pet was de meteropnemer dag-
indag-uit langs de weg. Tot zijn taak behoorde het noteren van
de meterstanden, het incasseren van de gaskwitanties en het
ledigen en afrekenen van de muntgasmeters. Menig huisgezin
met een muntgasmeter zag die afrekening met belangstelling
tegemoet. In de meeste gevallen bleven bij de afrekening enkele
muntjes over, waarvoor bij voorbaat al een bestemming was
bedacht; het was een klein spaarpotje in een tijd dat ieder
dubbeltje er één was. Als meteropnemer en/of incasseerder
waren Thomas Portegijs en Ab van der Wolff werkzaam.
Het kantoor
Het kantoor van de gasfabriek kreeg velerlei bezoekers o.a.
voor:
het aanvragen van nieuwe aansluitingen of afsluitingen
door verhuizing;
het betalen van gasrekeningen anders dan aan de
meteropnemer;
het verkrijgen van gasmuntjes of dubbeltjes voor de
muntgasmeters;
informatie over diverse gastoepassingen met een kijkje in
de toonkamer, waar diverse gasverbruikstoestellen stonden
opgesteld en waar tevens gasslang, kousjes en glaswerk
konden worden gekocht;
voor bonnen en afgiftebewijzen voor cokes aan handelaren
en particulieren. Op het kantoor werkten twee a drie
personen: in de loop der tijd zijn dit geweest: A.J. Kuperus,
Klaas Gorter, Piet Gorter, Piet Kuijs, Niek de Graaf,
Mattheus Marcker en Miep van Buren.
De directeur
De directeur was voor alles en allen verantwoordelijk; hij had
zowel technisch als commercieel de leiding in handen. Tot zijn
werkzaamheden behoorde:
de gasproductie in algemene zin en meer in het bijzonder
het regelen van de temperatuur van generator en gasovens
door middel van schuiven, kleppen en afsluiters in de
diverse productiegas- en rookgaskanalen;
de aankoop van gaskolen, soms in combinatie met de
gasfabrieken van Egmond aan Zee, Schagen en
Krommenie;
de verkoop engros van cokes aan handelaren en grotere
bedrijven;
het ontwerpen en berekenen van het gasbuizennet;
de propaganda en de voorlichtingsactiviteiten;
bedrijfsbegrotingen en jaarrekeningen;
commissievergaderingen en verslaglegging aan B en W;
personeelszaken.
Propaganda ter bevordering van het gasverbruik
In de loop der jaren waren voor koken, bakken, braden,
verwarming en warmwatervoorziening nieuwe en/of verbeterde
gasapparaten op de markt gebracht. Door het gasbedrijf werd
actieve propaganda gevoerd ter bevordering van het gasver
bruik, enerzijds om het hoofd te bieden aan de concurrentie
van electriciteit en olie, anderzijds als overheidsbedrijf om de
verbruikers bekend te maken met de diverse mogelijkheden van
gastoepassingen. Hoewel de propaganda vooral een taak was
van de directeur, was het gehele personeel daar op de een of
andere wijze actief bij betrokken.
Zo werd reeds in 1926 bij de herinrichting van werkplaats,
magazijn, kantoor en directeurswoning een kleine toonkamer
ingericht. In 1936 kon deze ruimte aanzienlijk worden
uitgebreid, zodat een complete serie gasapparaten kon worden
getoond. Daarnaast konden in de gemeente bij enkele erkende
gasfitters diverse gastoestellen worden aangetroffen.
In november 1926 werd door de toen zo geheten Gemeentelijke
Lichtbedrijven deelgenomen aan een plaatselijke midden
standstentoonstelling met als slogans: "Gas is de goedkoopste
brandstof" en "Lichtreclame verhoogt Uw omzet". Ook in
1938 nam het gasbedrijf deel aan de Algemene Handelsten
toonstelling georganiseerd voor de plaatselijke middenstand.
In de gemeente werden vele malen bak- en braadcursussen
gehouden, waardoor het gebruik van de gasoven, o.a. voor het
bakken van in die jaren nog gebruikelijke 'stoeten' grote
bekendheid kreeg. Mede door de op gang komende nieuwbouw
kon de badgeiser en de keukengeiser, al dan niet gecombineerd
met douche, meer en meer worden gepropageerd; voor de
wekelijkse was kwamen gaswasketels in een bepaalde periode
volop in de belangstelling te staan.
Afbeelding 16
Handelstentoonstelling in cafe 'De Vrienschap georganiseerd in
1939 voor de plaatselijke middenstand; op de voorgrond achter
het biervat directeur Van Hoeve, zijn dochter Marie en zijn
echtgenote.
14
