gewoon door. Aanvragen voor materiaal blijven door schaarste
onbeantwoord. De door Pastoor Goes in februari 1941 aange
vraagde kachelschermen zijn een jaar later niet geleverd.
Hij bestelt ze nog een keer, maar merkt er zuur bij op, dat ze toch
wel niet te krijgen zullen zijn. De schermen zijn nodig om de kin
deren te beschermen tegen de overmatige hitte veroorzaakt door
de slechte steenkolen. Goes is een fanatiek tegenstander van de
Nazi's en steekt dat niet onder stoelen of banken. Zo moet hij op
15 april 1942 lijdzaam Duitse lesboeken bestellen voor de 7e klas.
De 85 exemplaren van 'Deutsches Leben und Lesebuch' bestelt
hij dan ook met het commentaar: 'Dit is een uitbreiding van on
derwijs, daar voorheen geen Duitse les aan deze scholen gegeven
werd, maar nu verplichtend is'De kachelschermen zijn waar-
schijnlij k nooit geleverd, maar de toestemming voor de aanschaf
van het propagandamateriaal wordt per kerende post onderte
kend door de plaatsvervangend Burgemeester 'ter waarneming
van de taak van B&W' verleend. Vaak zullen de boeken niet ge
bruikt zijn.
De lessen worden regelmatig gesaboteerd. Tot stomme verbazing
ontvangt de school op 24 december 1943 een zending boeken,
maar in plaats van de bestelde 'Citta del Vaticano'blijkt de zen
ding 'Fris en fraai' te bevatten.
Meningsverschillen
Uit een aanvraag van 4 juni 1942 voor lozing op het gemeenteri
ool blijkt, dat de school nog steeds op een aangrenzende sloot
loost. In augustus 1943 moet met spoed de schoorsteen gerepa
reerd worden. De leerlingen dreigen te stikken in de rook en de
kolendamp, die wordt veroorzaakt door de slechte brandstof. De
kachels geven veel overlast, maar toch wordt er een door de geha
te Duitsers gevorderd. Goes zal dat niet vergeten, na de bevrijding
eist hij schadevergoeding wegens 'bezettingsschade door
diefstal'Op de meisjesschool wordt o.a. door een aantal nonnen
les gegeven. Zuster Servatia is van Duitse afkomst. Uiteraard is
de oorlogstoestand het gesprek van de dag tijdens het speelkwar
tier. Servatia deelt echter de nationale gevoelens van haar colle
ga's niet: Het is toch mijn 'Vaterlant'De meningsverschillen lo
pen zo hoog op, dat het hoofd elke politieke discussie verbiedt.
Ook op de meisjesschool wordt niets nagelaten om de Duitse les
sen te saboteren.
Hongerwinter
Door brandstofschaarste wordt de steenkool ook voor de scho
len op rantsoen gesteld. Het gevolg is dat het kolenhok op slot
gaat, daar de kolen regelmatig worden gestolen. In de strenge
hongerwinter van 1944 - '45 moet de school noodgedwongen
voor 6 weken de deuren sluiten. Het kolenhok is helemaal leeg.
In 1943 wordt het 8e leerjaar ingevoerd. De daarvoor aange
vraagde boeken zijn veelal werken, die aansluiten op het werk dat
de kinderen na de verplichte schooljaren mogelijk zullen gaan
doen. Bij de boeken zijn titels te vinden als het 'Tuinbouwre-
gister' en 'Aanleg en onderhoud van de tuin op de boerderij en de
verzorging van kamerplanten'Daarnaast zijn er o.a. 'De jonge
correspondent' en 'Vreemde woorden'Ook gedichten staan met
'Lezen en opzeggen' op het programma.
Meester Louwe
Het vervoersprobleem heeft in 1944 ook consequenties voor de
oudere leerlingen die buiten het dorp voortgezet onderwijs vol
gen. Een team vrijwilligers met o.a. kapelaan Martens ('de Franse
pastoor'), Ada van Lunen en de heer Van Amsterdam gaat de
gestrande -overwegend ULO- kinderen- ten huize van meester
Louwe aan de Torenstraat lesgeven. Bij het team is ook het hoofd
van de ULO- school in Beverwijk, die op de fiets uit die plaats
komt. Het is de heer Vernooy, die later inspecteur van het lager
onderwijs zal worden.
Door het persoonlijk karakter van de lessen blijkt na de bevrij
ding het kennisniveau van de leerlingen dermate hoog, dat zij ver
voor zijn op de anderen.
Meester B.C.A. Louwe heeft met zijn kennis van de Duitse taal
ook nog een andere rol in de Castricumse gemeenschap gespeeld.
Als tolk is hij de verbindende schakel tussen de bevolking en de
Ortskommandant 'Der Bomber'Door het vertrouwen dat hij
bij de commandant oproept, weet hij menig stempel voor een
Castricummer te versieren.
Na de bevrijding
Na de bevrijding komt het gewone leven weer langzaam op gang.
Nederland is vrijwel bankroet uit de tweede wereldoorlog tevoor
schijn gekomen. Er is gebrek aan vrijwel alles, vele fabrieken
kunnen niet draaien door het ontbreken van door de Duitsers
meegenomen machinerieën. Er is een groot gebrek aan
grondstoffen. Woningen zijn gesloopt, de wegen verkeren in een
slechte toestand. Wat niet gesloopt werd of vernietigd, verkeert
door weinig of geen onderhoud in een slechte staat. Uiteraard
heeft dat voor het onderwijs grote gevolgen.
Vele schoolgebouwen zijn door de Duitsers gevorderd voor de le
gering van soldaten. Deze gebouwen worden vaak totaal uitge
woond aangetroffen. Aan onderhoud daarvan is veelal jarenlang
niets gedaan. In Castricum keren vele bewoners langzamerhand
terug van hun gedwongen verblijf buiten de gemeente.
Het voor een groot deel op last van de bezetter gesloopte dorp zal
langzamerhand weer opgebouwd moeten worden. Het aantal
kinderen dat op de scholen ingeschreven wordt, is groot. De scho
len kunnen de inschrijvingen nauwelijks verwerken.
Stijgend leerlingental
De RK meisjesschool Maria Goretti aan de Alkmaarderstraat-
weg dient dan ook op 25 oktober 1946 een aanvraag in voor
nieuw schoolmeubilair. De inspecteur van het lager onderwijs
antwoordt op 12 november dat hij aan het verzoek geen gehoor
kan geven. De meubelen zijn bedoeld voor de inrichting van een
hulplokaal voor handwerken en 'eenvoudige' huishoudkunde
voor het zevende en achtste leerjaar. Het lokaal, zo schrijft hij, is
zeer ondoelmatig, het vertoont een ernstig tekort aan daglicht,
dat bovendien geheel verkeerd valt namelijk achter de ruggen.
Voor kooklessen is een uiterst beperkte ruimte aanwezig met
plaats voor een fornuis. Van onderwijs in deze opzet kan geen
sprake zijn, besluit hij zijn vernietigend antwoord.
Inwoning
Bij de bevrijding beschikt Castricum over vier scholen. Het RK
onderwijs kan gevolgd worden op de Maria Gorettischool voor
meisjes en de Augustinusschool voor jongens. Beide scholen zijn
gevestigd in een gebouw aan de Alkmaarderstraatweg. In Bak-
kum staan twee scholen. Voor het openbare onderwijs is het de
'Centrale openbare lagere school' aan de Bakkummerstraat, die
nu nog bekend is als de Jac.P.Thijsseschool. Voor het
Protestants- Christelijk onderwijs is er de 'School met den Bij
bel' aan de Van Oldenbarneveltweg. De protestantschristelijke
school is gesticht door de 'Vereniging tot stichting en instand
houding van scholen met den Bijbel in Castricum'Daarnaast is
er een RK bewaarschool aan de Alkmaarderstraatweg die ook
overigens door kleuters van andere gezindten wordt bezocht.
De School met den Bijbel kan kennelij k wel wat inwoning gebrui
ken, want bij besluit van Burgemeester en Wethouders - 'waarne
mende de taak van de Raad' - van 22 juli 1946 wordt een RK frö
belschool voor kleuters gesticht te Bakkum. Zij wordt gehuisvest
in die school aan de Van Oldenbarneveltweg en krijgt de beschik-
4
