II
Jan Veldt trof begin 1943 een kooitje met een duif aan hangend
in het prikkeldraad, vlakbij de gesloopte boerderij van de familie
aan de Brakersweg. Hij bracht het papier met het verzoek om in
formatie naar dokter Leenaers. Welke gegevens de dokter heeft
verstrekt heeft Jan Veldt nooit geweten, maar die heeft het dunne
papiertje weer in het kokertje gestopt dat aan de poot van de duif
was bevestigd en het diertje weer vrijgelaten. Het enige wat hij er
van wist was dat het bericht was ondertekend met de schuilnaam
"Spijker"
Na de oorlog werd in de kranten een oproep geplaatst met de
vraag wie aan deze vorm van spionage hadden meegewerkt. De
zuster van Jan Veldt, Marie, heeft toen haar broer en dokter Lee
naers voorgedragen, met het gevolg dat aan beiden een officiële
dankbetuiging van de Engelse regering werd aangeboden, (afb 6)
Medisch Contact
Zoals de meeste artsen was Leenaers aangesloten bij de Neder
landse Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst. Handha
ving van de medische ethiek en de waardigheid van de medische
stand was een belangrijke doelstelling van de organisatie. Het be
sef van rechten en plichten heeft tijdens de oorlog onder de art
sen sterk geleefd en schiep de bereidheid zich te verzetten tegen ie
dere macht, die het de arts zou willen beletten zijn beroep over
eenkomstig de beginselen van de organisatie uit te oefenen.
Het hoofdbestuur van de maatschappij accepteerde in mei 1941
de aanwezigheid van een vertegenwoordiger van de NSB, tevens
lid van de Nederlandse SS in haar midden.
Een officiële mededeling van het hoofdbestuur in het Neder
lands Tijdschrift voor geneeskunde van 14 juni 1941 maakte een
einde aan alle twijfel die over de bedoelingen van de Duitsers nog
kon bestaan. Eisen waren: joden uit de maatschappij, benoemin
gen onder controle, beperking van het beroepsgeheim, uitvoe
ring van sterilisatie wetten enz.
De Nederlandse artsen protesteerden fel en daarmee begon de ge
schiedenis van het georganiseerde medisch verzet in Nederland.
Akties werden gestart om collectief als lid van de maatschappij te
bedanken.
Op 24 augustus 1941 kwamen drie artsen in het stationskoffie
huis te Zutphen bijeen en maakten een schema van de organisatie
van het artsenverzet, dat zij meteen doopten met de naam Me
disch Contact, afgekort "Het M.C!'
Uitgetreden leden van afdelingen van de Maatschappij vormden
een groep. De groepen van elke provincie vormden samen een dis
trict. De districten werden in landelijke conferenties vertegen
woordigd door districtsvertrouwensmannen.
Door middel van groepsvertrouwensmannen, districtsvertrou
wensmannen en koeriers (de z.g. estafettes) stond het leidend
Centrum in vast kontakt met ruim zesduizend huisartsen en spe
cialisten. Voor Noordholland waren tot districtsvertrou
wensmannen benoemd dokter Leenaers en dokter Roorda.
In een later stadium toen het landelijk kontakt van zoveel perso
nen te moeilijk en te gevaarlijk werd, formeerde zich een vrijwel
permanent college van verzetsleiders onder de naam Centrum.
Dit Centrum bestond voor een belangrijk deel uit de deelnemers
van de Noordhollandse districtsbijeenkomsten. Naast dokter
Leenaers worden met ere genoemd Noordhoek Hegt, Roorda,
Wamsteker en de professoren Heringa en Borst. Nadat dokter
Roorda gevangen werd genomen leidde dokter Leenaers de
bijeenkomsten.
Normaal kwam het Centrum elke zondag bijeen teneinde zich
over de situatie te beraden. Vele malen vergaderde men bij dokter
Leenaers thuis. Zijn kinderen herinneren zich de vele omes, die in
de woning Op 't Sant werden ontvangen. Om het bezoek te ver
klaren werd dan maar iets gezegd over een verjaardag die gevierd
werd.
Het gastvrije onthaal en de bevlogenheid van dokter Leenaers
voor zijn idealen maakten deze bijeenkomsten voor de deelne
mers onvergetelijk.
28
Afbeelding 7
Dokter Leenaers voor de deur van de abdij van Egmond
Vanaf het begin werd strijd gevoerd tegen de door de Duitsers in
gestelde Artsenkamer, waarvan medici verplicht lid moesten
zijn. Verordeningen van de kamer werden genegeerd en opdrach
ten niet opgevolgd.
In een brief van 5 december 1941 werd aan Rijkscommissaris 1
Seys Inquart een brief gericht waarin de artsenverordening werd a
afgewezen. De brief eindigde met de zin: "Gebonden als wij ons <j
weten aan den eed, of plechtige belofte, waarmede wij ons ambt L
hebben aanvaard, gevoelen wij ons verplicht u te verklaren, dat p
wij trouw zullen blijven aan de hooge normen, waarop sinds g
mensenheugenis ons beroep heeft gerust en dat wij in de uitoefe
ning van ons beroep nimmer andere overwegingen zullen kun- I
nen laten gelden dan zulke, welke gerechtvaardigd zijn door ons f(
geweten, ons plichtsbesef en onze wetenschap" b
De brief met de handtekeningen van ruim 4000 artsen werd heel
moedig, op het kantoor van de Rijkscommissaris overhandigd p
door de doktoren Leenaers, Heringa en Noordhoek. Men kreeg h
de Rijkscommissaris niet te spreken maar de heren lieten hun
visite-kaartjes voor hem achter! L
d
In september 1942 weigerden de artsen zich door middel van een c
toegezonden formulier bij de Artsenkamer aan te melden. Grote V
