Brackenhoff
ren bekend: schild in rood, hond in zilver en waldhoorn in zil
ver, goud of zwart. De waldhoorn is omlaag gekeerd, terwijl de
ze in het andere wapen is opgeheven; dit is eigenlijk het enige
verschil van betekenis tussen beide familiewapens.
Strasbourff
Afbeelding 1
Het wapen van de familie Brakenhoff met de opgeheven wald
hoorn.
Afbeelding 2
Een andere afbeelding van het familiewapen met een omlaag
gekeerde waldhoorn.
Holland-gangers
In vroeger eeuwen toen in Duitsland de bodemopbrengsten ge
ring en de mogelijkheden om iets te verdienen vooral voor de
kleine zelfstandige boeren buitengewoon beperkt waren, was
een aantal mannen gedwongen om elders wat bij te verdienen.
Vele Duitse mannen gingen naar het naburige Holland, waar
mee al eeuwenoude nauwe verbindingen bestond en dat door
haar gunstige ligging aan de zee en bevaarbare rivieren een le
vendige handel dreef en daardoor een zekere welvaart had
verworven.
Dit rijke Holland trok sinds het einde van de 16e eeuw een groot
aantal mensen als kooplui, ambachtslieden, arbeiders en solda
ten aan uit het in verhouding arme Duitsland. De trek naar Hol
land hield tot in de vorige eeuw aan.
Vele Duitsers deden hier alleen seizoenarbeid (maaiers en
turfstekers). Het merendeel waren dagloners en boerenknech
ten, die tussen het zaaien in het voorjaar tot het oogsten in het
najaar naar Holland trokken. Er zijn perioden geweest dat de
Duitse boer alleen een huurder aannam, die zich verplichtte om
jaarlijks naar Holland te gaan om daar zijn huur te verdienen.
Uiteindelijk gold het als een zaak van eer om in Holland te zijn
geweest en niet werkloos achter moeders pappot te zijn blijven
zitten.
„Die Hollandgangerei" heeft meerdere eeuwen aangehouden.
Een groot aantal Duitsers vestigde zich definitief in Holland;
naar schatting zijn 40% van de inwoners van Noord-Holland van
Duitse afkomst. Ook hebben diverse Brakenhoff's uit de ver
schillende in Duitsland voorkomende takken zich hier
gevestigd.
De verspreiding van de familie Brakenhoff in Nederland
Voor zover we hebben kunnen nagaan stamt elke Brakenhoff,
die momenteel in Nederland woont, af van de Castricumse fami
lie. Dit is op zijn minst opmerkelijk te noemen, daar in vroeger
eeuwen allerlei families Brakenhoff in Noord-Holland woonden,
die niet verwant waren, veelal eerder in Holland waren komen
wonen, uitgebreider waren dan de Castricumse familie en toch
nu reeds lang zijn uitgestorven.
Zo trouwt in 1724 in Monnikkendam ene Hemme Brakenhoff uit
Detern. Hij woont in Monnikkendam en heeft 3 zoons en 3
dochters. Een zoon Paulus Brakenhoff woont in Amsterdam en
staat aangegeven als meester kunstverlakker met in 1754 een
werkplaats bij de Amstelgracht.
Ook woont er ene Johannes Brakenhoff in Amsterdam. Johan-
nes was omstreeks 1737 in Detern geboren en in 1769 in
Amsterdam met Johanna Koelman in het huwelijk getreden.
Johan Friedrich Brakenhoff afkomstig uit Bokel in het Olden-
burgse, is Luthers, woont op de Singel in Amsterdam en trouwt
aldaar in 1803 met Charlotte Evers.
Paulus Christiaan Brakenhoff is eveneens geboren in de omge
ving van Oldenburg in 1763 en komt al op jonge leeftijd naar
Holland, woont eerst in Amsterdam; met zijn eerste huwelijk in
1796 woont hij op de Laat in Alkmaar. Hier is hij winkelier en
koopman in brandhout. Paulus koopt en verkoopt veel huizen in
Alkmaar. Ook hij heeft geen nakomelingen.
Dan vestigde Fokke Hendrikszoon Brakenhoff zich in 1723 in
Oude Schild op Texel. Fokke was gereformeerd, slager en in
1699 in Harlingen geboren; hij had verder alleen nog een onge
huwde broer. Op Texel krijgt Fokke Brakenhoff meerdere
kinderen.
Onze familie Brakenhoff heeft zich vanuit Castricum over vele
plaatsen in Noord-Holland en ook daarbuiten verspreid. Aan de
hand van de gepubliceerde gegevens van de volkstelling van
1947 kunnen we de woonplaatsen van alle op dat moment in le
ven zijnde Brakenhoff's nagaan. In dat jaar wonen er 337 Bra
kenhoff's in Nederland, waarvan 298 in Noord-Holland en 39 in
andere provincies (Zuid-Holland 20, Gelderland 13, Utrecht 4).
Als Castricumse familie telt uiteraard Castricum de meeste
naamgenoten; in 1947 wonen hier 110 Brakenhoff's, gevolgd
door Alkmaar met 32, Velsen en Beverwijk met elk 26, Assen
delft 17, Uitgeest 13, Krommenie 11, Bergen en Limmen met elk
10 en Den Helder met 7. Verder zijn er in Noord-Holland nog 14
niet nader te noemen gemeenten elk met minder dan 5
Brakenhoff's.
Bij dezelfde volkstelling van 1947 komen in Nederland nog en
kele gelijklijkende achternamen voor t.w. 24 personen met de
naam Brakhoven en 5 personen met de naam Brackenhoff. De 9
personen, waarvan de naam met één f wordt geschreven (Bra
kenhof) horen bij de Castricumse stam en zijn verwerkt in de bo
vengenoemde aantallen; waarschijnlijk is er bij de Burgerlijke
Stand eerder een schrijffout gemaakt.
Frans Brakenhoff, dorpschirurgijn van Limmen
De stamvader van de familie Brakenhoff oefende in Limmen het
beroep uit van chirurgijn. Op het platteland lag de uitoefening
van de geneeskunst in handen van de chirurgijn. Chirurgijns wa
ren niet academisch gevormd en waren evenals kooplieden en
handwerklieden georganiseerd in gilden.
Binnen de organisatie van het chirurgijnsgilde werd gewaakt
over het vakmanschap van de leden en werden proeven van be
kwaamheid afgelegd.
De opleiding tot chirurgijn vond plaats door bij een meester-
chirurgijn in de leer te gaan. Had de leerjongen dat een vier- of
vijftal jaren gedaan dan kon de chirurgijnsproef worden afge
legd, waarna men de meestertitel verkreeg. Een chirurgijn hield
zich in principe bezig met de uitwendige geneeskunde, die zich
meestal beperkte tot kleinere operaties. Somtijds verrichtte de
30