Het onderwijs in Castricum van 1850 tot 1940 rJVlr J p jletl ■Hirn z|ii|s|j*fj |W gjjs|l* keesjbtaik |i.| 'aj 5JP& Het eerste schoolgebouw In het jaar 1850 heeft Castricum nog geen eigen schoolgebouw. Het onderwijs wordt gegeven in een afgeschotte ruimte in de oude NH Pancratiuskerk aan de Dorpsstraat. Eerst in de tweede helft van de 19e eeuw wordt een eerste schoolgebouw neergezet door de gemeente. Gebouwd in 1854. Rommel stelt op 8 februari 1860 de kwestie nog eens aan de or de: "Nu de beide onderwijzers Rooms zijn, moet bij vervanging van de hulponderwijzer maar een andersdenkende benoemd worden, dan kan de school op RK feestdagen toch geopend blij ven". Eerst als Gedeputeerde Staten van Noord-Holland zich met de kwestie gaan bemoeien, moet de raad noodgedwongen bakzeil halen. Ook de schoolopziener van het district Alkmaar wendt zich met een klacht tot de plaatselijke Schoolcommissie. Als dis trictsopziener is hij gehouden om er op toe te zien, dat de juiste leermiddelen worden gebruikt. Kennelijk gebeurt dat hier niet met de maten en gewichten. Hij verwijst naar een circulaire 'van den Minister van Binnenlandsche zaken' dat o.a. inhoudt: "Naar mij is berigt, zouden in vele scholen de stellen Maten en Gewig- ten ontbreken. Toen voor ruim dertig jaar het voorhanden zijn van die stellen was voorgeschreven, is geen middel verzuimd om het nieuwe Stelsel in het maatschappelijk leven te doen doordringen". "Gaandeweg", zo vervolgt hij, "zijn die stellen ge bruikt of bewaard of verdwenen. Zo is het onderwijs in het me trieke stelsel niet naar behoren behartigd, ja zelfs verwaar loosd". Hij is niet mals in zijn kritiek als hij stelt; "Onkunde geeft aanleiding tot kleinachting en slechts zelden ontmoet men een onderwijzer van den lateren tijd, die met ijver en lust dat stelsel goed onderwijst". "Nog steeds worden rekenboeken gebruikt met oude Holland- sche en lang afgeschafte maten en gewigten ten voorbeeld". Tegelijkertijd is het gemeentehuis aangepast om daarin de on derwijzerswoning onder te brengen. Op 5 januari 1854 zal de nieuwe door timmerman Handgraaf gebouwde school geopend worden, maar dat moet door een he vige sneeuwval tot de 11e uitgesteld worden. De school heeft slechts 1 lokaal, waarin alle klassen gehuisvest worden. Het gebouw is berekend op 200 leerlingen. Bij de opening zijn er zo'n 150 kinderen aangemeld. Meester Schut is nog steeds het hoofd van de school. Dat zal niet lang meer duren, de vele conflicten rond zijn persoon dwingen hem om ontslag te nemen. Er wordt een sollicitatieprocedure in gang gezet. Volgens de re gels moeten uit de beste 5 kandidaten 3 gegadigden gekozen worden. Ook de Rooms Katholiek Ludewig heeft gesolliciteerd, maar het probleem is, dat hij niet tot de uitverkorenen behoort. De overwegend RK gemeenteraad wil echter hem als hoofd ge plaatst zien. Ludewig had al bij meester Schut als ondermeester in Castricum gewerkt. Gelukkig bedankt een der uitverkorenen voor de eer, zodat de raad toch zijn zin krijgt. Als ondermeester had hij in de vier jaar, dat hij hier gewerkt had, veel aanzien ge kregen. Na de conflicten met Schut had hij in 1856 zijn koffers gepakt en was naar Egmond vertrokken. Voor zijn komst heeft ondermeester Waanders in februari 1857 een verzoek ingediend om een scheidingsschot te plaatsen in het rumoerige en volle lokaal. De gemeente zit echter krap bij kas, het zal nog negen jaar duren voordat aan dat verzoek ge hoor gegeven wordt. Direct na de aanstelling van Ludewig wordt er al een klacht bij het gemeentebestuur ingediend. Het gaat niet over zijn manier van lesgeven, maar over de sluiting van de school op RK feest dagen. De gemeenteraad probeert er onderuit te komen, 'er zijn toch maar zo weinig Protestantse kinderen op school en boven dien zijn de beide meesters RK', zo is het argument. Raadslid Afbeelding 1B Hoogeveens verbeterde leesplank voor klassikaal gebruik rond 1900. De onderwijzers Om de een of andere reden volgen de hulponderwijzers elkaar in vlot tempo op. Men blijft maar kort. Mogelijk is de reden de vele (150) kinderen, aan wie de meesters in één rumoerig lokaal les moeten geven. Een andere reden is het lage salaris, dat de armlastige gemeente aan zijn onderwijzers kan bieden. 17

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Jaarboek Oud Castricum | 1988 | | pagina 17