Thwmjori's Totebel. Toon cia' het>». <k v <rgc» kijk Zeven vi?oL|- i.gei.T Nu behoet t<? si'ooraeji Onbeladen. T m koineu, Afbeelding 4 Leesboekje begin 19e eeuw. Teleurstelling Schoolopziener mr. G. van Leeuwen, advocaat te Alkmaar en la ter Kamerlid voor de Anti-Revolutionairen, steekt in zijn eerste rapport zijn teleurstelling niet onder stoelen of banken: het in de kerk getimmerde schoolvertrek is in middelmatige staat; het is ruim genoeg voor honderd leerlingen, maar de meubelen zijn slecht en onvoldoende en het lokaal is niet zindelijk. De vorde ringen van de leerlingen zijn beneden verwachting en het ont breekt aan stilte en orde. Van Leeuwen laat het er niet bij zitten: na een ernstig onder houd met meester Schut, die dadelijk beterschap belooft, maakt hij zijn opwachting bij de burgemeester, die de gebreken aan de school erkent en zegt te zullen doen wat hij kan. Van Leeuwen blijft niet lang weg uit Castricum: enige maanden na zijn eerste bezoek kan hij constateren dat er niets veranderd is in de school, maar gezien zijn rapport had hij dat ook niet ver wacht; hij is er namelijk in opdracht van de Provinciale Commis sie van Onderwijs op uit om de bekwaamheid van meester Schut te onderzoeken. De uitslag valt positief uit: "Het onderwijs was geschoeid op de leest van den Heer Prinsen; men gebruikt diens boekjes; ook die van de maatschappij tot nut van 't algemeen, van Wester en Anslijn, men rekende naar Prin sen... De kinderen schrijven te kort ineen... en dat zij woorden, geen letters lazen... Ik beval hem vooral aan om te zorgen dat de werkzaamheden dagelijks goed en wel zoodanig verdeeld wer den, dat elk zijne bezigheden vond: - het eenige middel om der vrolijke en speelsche jeugd den mond te stoppen... De stilte in de school laat te wenschen over - het ontbrak dan ook heden weder niet aan vermaningen en teregtwijzingen, die welmeenend wer den opgenomen. Ik geloof aan den meester, die met den besten wil en de noodige wetenschap evenwel den rechten slag mist." Een neveneffect van de bezoeken van Van Leeuwen is, dat het leerlingenaantal weer snel oploopt, naar rond de negentig. Heeft hij ook kennis gemaakt met de pastoor en bij hem een meer geregeld schoolbezoek van de katholieke kinderen be pleit? Of hadden de ouders weer moed geput uit het feit dat de school nu regelmatig geïnspecteerd werd? Twee, soms drie keer per schooljaar verschijnt Van Leeuwen in het dorp, aandringend bij meester Schut op een "meer geregel de bezigheid" voor de kinderen. Ondanks het feit dat stilte en orde nog steeds onvoldoende zijn, blijft hij hopen dat meester Schut het zal gaan redden: "de man is bekwamer dan menig an der onderwijzer, maar zijne practische slag beantwoordt in gee- nen deele aan zijne wetenschap". Met het plaatselijk bestuur, dat geen cent uitgeeft voor verbete ring van de school, heeft Van Leeuwen minder clementie: "...een volgende vermaning zal zeker van noode zijn, alzoo het bestuur alhier in alle zaken achterlijk is en de Burgemeester ge woon is veel te beloven, doch weinig na te komen." Opnieuw tekenen van schoolstrijd in het dorp Bij de kerkvoogden van de Hervormde gemeente is beroering ontstaan over het feit dat de gemeente het schooldeel van de kerk niet onderhoudt. "Geen kerkgenootschap welks leden nau welijks het achtste deel der bevolking uitmaken behoeft zorg te dragen voor een gebouw in hetwelk alle kinderen, zonder on derscheid van Kerkgenootschap, onderwijs ontvangen", schrijft de kerkeraad in 1837 aan het gemeentebestuur. De huur die slechts tien gulden per jaar bedraagt, moet drastisch worden verhoogd om "in de gebreken van de kerk te voorzien". Deze kwestie mist zijn uitwerking niet in het dorp; de verhou ding tussen hervormden (de kerkeraad) en katholieken (de ge meenteraad), verslechtert snel: de brieven over en weer zijn uit erst scherp. Het gaat na enige maanden allang niet meer over de huurverhoging. Het komt zelfs zover, dat de gemeente het ei gendomsrecht van de kerk claimt (de dorpskerk waarin de school zich bevindt was tot de reformatie katholiek). Ook, het kan niet anders, wordt het slechte onderwijs van "den hervorm den schoolmeester" in de discussie betrokken. Maar - en dat is nieuw - het onderwijs wordt nu niet alleen aangevallen op de slechte didactische kwaliteit; ook tegen de inhoud van het on derwijs, met name de "leering" van meester Schut, rijzen be denkingen. Ouders komen bij het plaatselijk bestuur klagen over het "zingen" (van psalmen) en "lezen" (van de bijbel) van de meester; sommigen dreigen hun kinderen uit de school te houden. PR ENTEN-MAGAZIJN VOOR DE JEUGD. N\ 7t. Natuurlijke Geschiedenis. TAMME DIEREN. llti Afbeelding 5 Niets vermoedend inspecteert schoolopziener Van Leeuwen in het najaar de school. Hij vindt dat meester Schut vooruitgaat met orde houden en de leestoon van de kinderen is ook iets be ter geworden. Er zijn wel weinig leerlingen aanwezig, maar meester Schut legt uit dat de katholieke kinderen naar een be grafenis zijn. 11 X X. X, XAVKKII'8 MW X 'k \Veet does letter ook ai fiks Ais Komet»s< b gc-t a l g e s te l <1 Wordt y-ij steeds voor tien geteld.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Jaarboek Oud Castricum | 1988 | | pagina 11