Castricum in oorlogstijd
"Castricum bloedt uit vele wonden" schreef kapelaan F. Ver
heul op 18 december 1942 in het waardevolle dagboek dat hij
en de kapelaans Dr. F. Flolthuizen en J. van der Zalm van de
Pancratiusparochie in de oorlogsjaren bijhielden. Daaruit blijkt
al wel dat de bezettingstijd heel ingrijpend is geweest voor de
plaatselijke gemeenschap. Dat niet vanwege oorlogshandelin
gen, arrestaties, razzia's of grote hongersnood maar vooral van
wege de evacuatie van vele gezinnen, de afbraak van honder
den woningen en de lasten van de voortdurende Duitse bezet
ting.
De eerste oorlogsdagen
In de vroege ochtend van de 10e mei 1940 worden de mensen
wakker van het geronk van Duitse vliegtuigen, die aanvallen
doen op het vliegveld Bergen. Tussen het geronk door hoort
men in de verte knallen van het afweergeschut. Op die stralen
de zomerse dag staan mensen in groepjes bijeen en bespreken
de toestand. Sommigen hebben via de radio gehoord dat Duits
land Nederland heeft aangevallen en dat Nederland zich heeft
verbonden met de geallieerden in de strijd tegen Duitsland.
Alom verbijstering en ontzetting
Enkele gebouwen van het ziekenhuis Duinenbosch worden in
de eerste oorlogsmaand door het Rode Kruis ingericht voor
lichtgewonde en herstellende militairen. In totaal zijn 212 mili
tairen daar verpleegd.
Vanaf 29 mei 1940 worden alle gebouwen weer ontruimd en de
nog aanwezige patiënten naar elders overgebracht.
Op 14 mei 1940 worden de Nachtwacht, schilderijen van Van
Gogh en vele andere kunstschatten voorlopig ondergebracht in
een betonnen schuilkelder in de Castricumse duinen, niet ver
van Kijk-Uit.
Deze kelder was in april 1940 voor dat doel gereed gekomen.
Castricum is vluchtoord voor een aantal gemeenten, gelegen in
een gebied dat in verband met de verdediging mogelijk onder
water gezet zal worden. Op 13 mei komen geëvacueerde inwo
ners van Ankeveen en Kortenhoef hier per trein aan en worden
ingekwartierd.
Enkele dagen na de capitulatie op 15 mei 1940 vindt de terug
keer al weer plaats. In het geheel zijn ongeveer 1500 personen
uit Ankeveen en Kortenhoef hier gehuisvest geweest.
Duitse bezetting
Het aantal Duitse soldaten in ons dorp neemt toe. Castricum
krijgt een Ortskommandant, die het de bevolking bijzonder
moeilijk maakt. Hij wordt de "Bommenwerper" genoemd.
De Ortskommandantur wordt gevestigd in de Hervormde
Pastorie aan de Overtoom. Tengevolge van alle verwikkelingen
rond de ontruiming komt ds. Seulijn plotseling te overlijden.
Vele huizen en gebouwen worden gevorderd, zoals de jeugd
herberg Koningsbosch, de vacantiekoloniehuizen Sint Antonius
en De Eenheid en ook het badhotel bij het strand.
In opdracht van de bezettende macht worden de Prinses Julia-
nastraat, Koningin Wilhelminalaan, Prins Bernhardstraat en
Prinses Beatrixstraat omgedoopt in resp. M.H. Trompstraat,
Piet Heinlaan, Jan Evertsenstraat en Daendelsstraat.
Burgemeester Sloet doet een beroep op de hoofden van scholen
om te voorkomen dat jeugdigen zich op demonstratieve wijze
gedragen.
De burgemeester heeft geconstateerd dat politieke andersden
kenden en zelfs Rijksduitsche personen op de openbare weg
worden uitgejoeld. Bij dergelijke gelegenheden roepen deze
groepen "OZO" ("Oranje Zal Overwinnen"), steken de rechter
arm met uiteengespreide duim en wijsvinger in de vorm van de
letter V omhoog en houden op deze wijze een betoging!
Joodse kinderen mogen in opdracht van de burgemeester met
ingang van 1 september 1941 niet meer op openbare scholen
worden toegelaten.
Afbeelding 1
Paviljoen Duinenbosch na de bomexplosie
In de nacht van 12 op 13 augustus 1940 wordt het ziekenhuis
Duinenbosch kort na middernacht getroffen door brisantbom
men en brandbommen.
In één van de paviljoens ontstaat grote schade.
Twee patiënten worden vrijwel onmiddellijk gedood, acht ra
ken gewond.
In juni 1942 wordt het ziekenhuis op last van de bezetter geheel
ontruimd.
Bijna 800 patiënten worden ondergebracht in psychiatrische in
richtingen te Warnsveld, Den Dolder, Medemblik en Rosmalen.
De Joodse patiënten, die naar Den Dolder en Rosmalen waren
geëvacueerd, konden uit de handen van de bezetter worden ge
houden; die te Medemblik en Warnsveld zijn slachtoffer van de
terreur geworden.
Evacuatie en afbraak
Dan komt in november 1942 het bevel dat de inwoners van
Castricum, met uitzondering van de land- en tuinbouwers en
een aantal personen, wier verblijf noodzakelijk wordt geacht,
de gemeente moeten verlaten.
