De St. Pancratiuskerk te Castricum
documentatie van de restauratie 1953-56
De restauratiewerken aan de Nederlands hervormde kerk in het
zeer oude dorp Castricum, oudtijds gewijd aan St. Pancratius,
zijn wel aanleiding om iets meer over dit monument te vertelen
dan tot heden gedaan werd. Wel werden hier en daar, vooral
tijdens deze laatste restauratie (1953/'55), interessante bijzon
derheden over het oude Castricum gepubliceerd, maar deze
behandelen de godsdienstige en sociale verhoudingen in deze
nijvere gemeenschap, en niet de historie van het kerkgebouw.
Wie vooral het verhaal van dit kerkgebouw kan geven, is de
kerk zelf. Indien latere verbouwingen aan een monument niet
van zeer ingrijpende aard zijn geweest, is het doorgaans
mogelijk de oorspronkelijke situatie te reconstrueren, o.a. door
vergelijking met gelijksoortige gevallen. Dit nu geldt voor deze
in romaanse stijl opgetrokken kerk.
Men kan een bouwwerk als dit voor de provincie Noord-
Holland uniek noemen. Ongetwijfeld zijn er benoorden het IJ
meerdere zo geweest, doch deze werden in de periode der
beroemde gotische stijltoepassing doorgaans in verband met
ruimtegebrek, geheel of gedeeltelijk vervangen. Ook Castricum
is aan deze verbouwingen niet geheel ontkomen. Het schip der
kerk bleef vrijwel geheel in tact doch het koor moest in het
begin der 16de eeuw wijken voor een fraaier gotisch. Ook later
heeft men nog enkele aanslagen gepleegd op het romaanse
schip, doch gelukkig zijn deze verbouwingen weinig ingrijpend
geweest. Zij beoogden geen vergroting, want de omvang van de
parochie was gering (in 1514 werden bij de informatie 250
parochianen opgegeven). Door deze omstandigheden nu zijn
vele details bewaard gebleven, waarvan bij de reconstructie
gebruik gemaakt kon worden. Maar buiten belangrijke
gegevens in de bovenbouw zijn het vooral de funderingen die
een duidelijke taal spreken, als men ze nader beschouwt.
Meestal wil men graag jaartallen weten om precies vast te
