Soms blijft een beeld je bij, levenslang
gaat nooit meer uit gedachten.
Het staat helder voor de geest
de tijd kan iets verzachten.
Ik zie nog steeds ons boerderij,
het was de vierde mei
Wij stonden daar met ons gezin,
ons ouders tussen in
Boven ons ging het tekeer,
geluiden van vliegtuigen over en weer.
’Het is oorlog’ zei vader aangedaan
en bij moeder zag ik een traan.
Ik wist niet wat oorlog was
dat begreep ik later pas
Want Vader was onschuldig meegenomen en
is nooit meer bij ons teruggekomen.
In Kamp Vught leg ik ieder jaar weer
een bosje rozen voor hem neer.
Ik kijk naar boven en ik weet
dat hij ons nooit vergeet
*Teksten zijn ingekort en aangepast.
Annie schrijft verder: ’Hoe vreselijk het kampleven was
hoorden we later van Jan Klaver. Jan was de redder
van vader, maar heeft in zijn leven geen rust meer
gevonden. De beelden en het leed bleven hem achter
volgen. Onze dankbaarheid gaat uit naar Jan Klaver,
het Elisabeth ziekenhuis, de familie Van Lanschot en
alle mensen die zijn naam in ere hebben gehouden.
We zijn er van overtuigd dat onze vader vrede heeft
gevonden.’
Atie: De kampervaringen van onze vader, liepen/
lopen als een rode draad door ons leven. Er zijn
regelmatig gebeurtenissen geweest waarin zijn leed
en trauma's hem parten speelde, vooral aan het einde
van zijn leven kwamen de nachtmerries over zijn
oorlogservaringen weer heel erg tot leven. Het enige
waar ik regelmatig aan denk, is een Amerikaans liedje
geschreven ten tijde van de Vietnamoorlog, met als
tekst ’War, war what is it good for? Absolutely nothing’
met goedvinden van de bewaker. Ook hoe hij zijn
vrienden had begraven. Op zijn sterfbed zei hij: ’Ik ben
van de hel naar de hemel’. Toen moeder een foto van
ons liet zien zei hij: ’Ik weet het niet meer’.
Maar vader kon niet meer en is na twee dagen op 15
februari 1943 aan dysenterie overleden. Onze sterke
vader onherkenbaar, kwam thuis anders dan we
gedacht hadden. Ik hoor moeder nog altijd zeggen
’zo mannetje eindelijk weer thuis’. Jaren van verdriet
volgden. De oorlog was nog lang niet voorbij.
Michiel Smit is op 18 februari 1943 begraven op het
kerkhof in ’t Veld. Annie bezoekt ieder jaar Kamp Vught
en legt er een bosje rozen neer in de kamer met de
namen en foto’s. Ook schrijft ze ieder jaar een
gedicht* hier over.
Varkens
In oorlogstijd moest ook het Duitse leger van onze
oogst gevoed worden dus werd etenswaar steeds
schaarser. Melk en vlees gingen op de bon, dat wil
zeggen ieder gezin kreeg een aantal bonnen waarmee
ze tegen inlevering producten konden kopen. Vooral
aan vlees was gebrek. Daarom mocht je als je een
stukje land had van de Duitsers een varken houden
voor eigen gebruik. Je voerde dat dan met graan en
bieten en ander afval zo vet mogelijk. Met de bedoe
ling dat als er dan genoeg vlees en spek aan zat, naar
de normen van de Duitsers, je het beest liet slachten.
Je kreeg dan een deel voor de moeite, maar moest
wel minstens de helft afstaan aan de bezetter die
er dan ook lekker van smulde.
Hein van der Eng huurde hiervoor speciaal een stukje
land in de Schagerwaard en kreeg zo een vergun
ning om een varken te houden. Dit hield wel in dat
er regelmatig gecontroleerd werd of het beest goed
verzorgd werd en hoeveel het groeide. Er werd een big
gekocht en met zorg opgefokt. De controleurs waren
tevreden want het beest zag er best uit en zou over
een tijdje wel slachtrijp zijn dachten ze. Toen ze weer
kwamen stond Hein al bij het hok, het is niet best zei ie
tegen de controleurs het beest is bar ziek geweest. Ik
zie het zei een van de mannen, hij is verdorie de helft
kleiner geworden lijkt het wel. Ja, heel jammer zei Hein
maar gelukkig is ie nu weer aan de beterende hand en
ik hoop dat ie weer groeiende heen gaat. De contro
leurs ook niet dom vermoedden dat ze in het ootje
werden genomen. Ze hadden best in de gaten dat het
varken dat ze zagen niet het beest was dat hiervoor
gecontroleerd was maar een jonger dier.
Hein werd ondervraagd en bij een huiszoeking vonden
ze het vlees van het dikke geslachte varken. Vader
Hein was in paniek want er was wel meer illegaal
geslacht in de buurt met desastreuze gevolgen.
Hij werd aangeklaagd voor diefstal en kwam weg met
een boete van 90 gulden.
Huisslacht was verboden.
