Een deel van het jaar waren de wegen onbegaanbaar.
Schoolopziener Arnoldus Numan ondervond dat aan
den lijve. In zijn verslag voor de voorjaarsvergadering
van de Provinciale Commissie van Onderwijs schreef
hij dat hij vanwege het gure winterweer, de korte
dagen en de onbruikbare wegen en voetpaden maar
enkele scholen in zijn district had kunnen bezoeken.
Numan was toen vijfenzestig en ging te voet de
scholen af, 'het welk mijne jaren zoo goed niet meer
toelaten als voorheen'. Op 17 maart 1819 bezocht hij
de scholen in Barsingerhorn en Kolhorn. Het weer was
die dag onstuimig en er stond een stevige wind.
Tegen negen uur 's avonds was hij, 'niet zonder
levensgevaar', thuisgekomen.
De schoolopziener woonde om de hoek. Dominee
Arnoldus Numan (1753-1831) was namelijk predikant
van de hervormde gemeente van Oude Niedorp (met
Zijdewind), die gecombineerd was met Veenhuizen.
Hij werd benoemd tot schoolopziener in 1806. Het
district van ds. A. Numan omvatte de lagere scholen
op de eilanden Texel en Wieringen en op het vasteland
de scholen in de Kop van Noord-Holland en het wes
telijk deel van West-Friesland. Onder andere hoorden
plaatsen als Schagen, Sint Maarten, Barsingerhorn,
Nieuwe Niedorp, Oude Niedorp, Zijdewind en Veenhui
zen tot zijn werkgebied. In 1815 kwamen de scholen
op de Waddeneilanden Terschelling en Vlieland
er ook nog bij.
Op 24 augustus 1807 bezocht de schoolopziener de
school in Zijdewind. Onderwijzer Sijvert Kwantes,
'voorzien van tamelijke kunde, ijvrig, goed gedrag en
leerzaam', stond voor de klas. Het aantal kinderen was
die dag heel gering: maar 12 kinderen waren present.
De afwezige kinderen hielpen hun ouders bij het werk
op het land. Sijvert was de zoon van Dirk Kwantes, die
in 1765 werd aangesteld als onderwijzer in Zijdewind.
Wanneer hij zijn vader heeft opgevolgd, heb ik niet
kunnen achterhalen. Zijn persoonlijke leven kende
een tragische gebeurtenis. Zijn vrouw Geertje Klaasdr.
Biersteker beviel In mei 1803 van een tweeling, Dirk en
Klaas, en overleed in het kraambed.
De jongetjes bleven enkele maanden in leven.
Schoolopziener Numan trof op 2 oktober 1815 de
onderwijzer niet op school en ook niet thuis aan. Twee
weken daarna overleed Sijvert Kwantes, die inmiddels
was hertrouwd met Maartje Bakker, op veertigjarige
leeftijd. Als onderwijzer had hij een karig bestaan
gehad. Zijn weduwe hoefde dan ook geen succes
sierecht te betalen, want de boedel was minder dan
driehonderd gulden waard.
Jan de Jongh, door de schoolopziener een 'zeer braaf,
zedig en ijverig jongeling' genoemd, nam de school
waar. Jan was bevoegd, hij had de derde rang ontvang
en na het examen voldoende te hebben afgelegd. Voor
de derde rang was het vereist dat de onderwijzer kon
lezen, schrijven, rekenen met breuken, alsmede enige
9
rd t/Wi ruis -
De kerk van Zijdewind. Tekening van Hendrik Tavenier, 1787. Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas.
