ieöiVixf aom Zeer 1
Mil den vv em
DistrJ
Hoixaadove*
door de >SciiooLOisDERwii/.i
fflBnoemd-District.
t I^RKDJEN Jw
fn L^VHTT OCHOI
i.' Cl 011
lêtifWt
De eerste schoolwet van 1801 draagt het toezicht over
de openbare scholen op aan departementale school
opzieners. De taak van de eerste schoolopzieners is
veelomvattend. Ze oefenen controle uit op de naleving
van wetten, reglementen en instructies. In samenwer
king met de onderwijzer streeft de schoolopziener naar
verbetering en vernieuwing van het onderwijs. Hij heeft
naast een toezichthoudende bovenal een stimulerende
taak. Aan de hand van zijn verslagen kan het onderwijs
in Zijdewind van jaar tot jaar worden gevolgd. De
schoolopziener vermeldt onder andere wie er voor de
klas staat en welke rang de onderwijzer heeft, hoeveel
kinderen zijn ingeschreven en het aantal dat bij zijn
bezoek aanwezig is. Verder ziet hij er op toe dat de
onderwijzer klassikaal les geeft, verplicht gesteld in de
schoolwet van 1806, en beoordeelt hij de kwaliteit van
het onderwijs.
In de gemeente Oude Niedorp, waartoe Zijdewind
behoorde, werd in 1832, het jaar waarin het Kadaster
is opgericht, 86 procent van de totale belastbare
oppervlakte (voor de grondbelasting) als wei- en
hooiland gebruikt. De melkveehouderij was het
belangrijkste middel van bestaan. Van de melk werd
in de eerste plaats kaas gemaakt, die bestemd was
voor de kaasmarkt in Alkmaar. Uit de room die in het
afvalproduct van de kaasbereiding, de wei, achter
bleef, karnde men boter. Deze zogenoemde weiboter
was van minder goede kwaliteit dan echte roomboter,
had minder smaak en was slechts korte tijd houdbaar.
Zij werd door het boerengezin voor eigen consumptie
gebruikt en wat overbleef ventte men uit.
De bevolking, in 1827 telde de gemeente 718 inwo
ners, had het niet breed. Volgens de belastingambte
naren waren de meeste woningen van landbouwers en
arbeiders in een slechte staat. Ze waren gedeeltelijk
van steen, sommige van steen en hout, vele van alleen
hout, en de meeste met riet gedekt. Nog beroerder
woonden de dagloners, in hun 'ellendige huizen of
liever hutten', die meestal maar één venster en één
deur hadden.
KI h
Het lager onderwijs in Zijdewind
in de eerste helft van de 19e eeuw
Gedenkplaat ter nagedachtenis van schoolopziener ds. A. Numan in de ruïne van de kerk van Oude Niedorp, 1844.
