een kap, vlakbij de meisjesschool en de Zwarteweg.
In 1962/1963 was de winter legendarisch.
Johan Mak: Ik herinner me dat het uitzicht naar het
land van Jan Dekker achter ons huis belemmerd werd
door een berg sneeuw zoals ik die de rest van mijn
leven nooit meer in het echt gezien heb, tot ik in een
Alpenland op skivakantie was. Het was ijselijk, auto's
staken het IJsselmeer over, Reinier Paping, nou ja, u
weet genoeg. Mijn vader had zijn auto verkocht, die
kon pas weg als er petroleum gehaald zou zijn. Het
nut ervan heb ik later nooit meer nagevraagd maar zijn
zoon Cor moest een bus peteroleum halen (peterolie),
bij Gert Kok. Zo'n bus was van blik, met een schenk-
tuitje. Om te voorkomen dat de vloeistof eruit zou
klotsen deed men een prop krantenpapier in het tuitje.
Ik zie het zo nog voor me, grijze en groene bussen.
(Zag er ook eens een op een schilderij van Jopie
Huisman in een museum in Friesland.) Cor, mijn broer
van bijna 15 trok zijn klompen aan en weg was-ie, op
de fiets. Geld mee in zijn hand; of zou hij het in zijn
broekzak hebben gehad? In zijn andere hand een leeg
blik. Hij bleef wel wat lang weg. Toen klonk een sirene.
Wij, mijn zussen Gerie, Ans en ik, sliepen die nacht
bij de buren, de familie Wester. Nol was onderwijzer
aan de Mariaschool, woonde ook in een nieuwbouw
woning, net als wij. (Later is een andere onderwijzer
er gaan wonen, Jaap Beemsterboer en die woont er
anno 2014 nog.) Maar goed, wij lagen met zijn drieën
in een twijfelaar, ik zal nooit vergeten hoe bang en
onzeker we daar in het donker tegen elkaar aan lagen
te huilen. Er was iets heel ergs gebeurd, dat was
duidelijk. Een paar dagen later moest op het kerkhof
grof geweld worden gebruikt om door de bevroren
grond te komen. De vorst zat een meter diep. Een kuil
voor de kist... Cortje was ten val gekomen met zijn
slaap tegen de achterbumper van een Volkswagen
busje. Het gebeurde op de besneeuwde Rijdersstraat
ter hoogte van timmerbedrijf Arie Burgmeijer. (Vlakbij
waar nu de afslag Oranjelaan ligt- daarna woonde
Jaap Poland er en anno nu Marco Zomerdijk.) Heb
ik het achteraf bedacht of niet? Ik meen met eigen
ogen te hebben gezien dat er een rode vlek lag in het
sneeuw op de weg. Jarenlang, als ik naar de Spar, de
Vivo of de kerk ging, kwam ik langs de onheilsplek. Er
lag ook een putdeksel van het riool ietwat verzonken
in het wegdek. Wat er precies gebeurd is, weet ik
nog steeds niet. Zal binnenkort een gesprek aangaan
met de chauffeur van het busje, voor het te laat is. De
klap van het verlies heeft de sfeer in huis jarenlang
bepaald. ,,Ik hoor je nooit meer zingen, Riek!" riep
een paar jaar later Jan Dekker bij het ophalen van zijn
koeien tegen melkerstijd, achter ons huis. Mijn moeder
met wasgoed en knijpers bij de lijn antwoordde: ,,Nei,
Jan, dat gaat gien meer." Over de dood werd niet
gepraat destijds. Mijn moeder zette haar verstand op
nul door te werken, altijd maar werken. Ze had daar
ook lol in en het was haar met de paplepel ingegoten.
Maar het was ook een ontsnapping aan het verdriet.
Toen wij het huis uit waren, stopte ze met huishou
delijk werk bij anderen en ook met de bediening in
verschillende cafés waar ze bij bruiloften, recepties en
kermissen werkte.
Als kind vond ik het wel fijn om in Landmans Welvaren
naar binnen te komen met het verhaal dat ik mijn
moeder even moest spreken. De prachtige deur met
karakteristiek gietijzermotief was ik dan gepasseerd,
de uitsmijters achter me latend. In mijn geheugen
is gegrift hoe in het voorcafé Trio Heesbeen zat,
uniformen aan, marinepetten op. Twee mannen met
glimmende trekharmonica's en eentje achter een
drumstel. Zeemansliederen en smartlappen, luide
harmonicaklanken in het rokerige voorcafé, waar
muziek het geluid van gelal overstemde. De sfeer die
ik later ook proefde via een grammofoonplaat van
John Woodhouse uit ons stereomeubel, merk Grundig,
type Verdi.
Langs mensen laverend, die door hun uitbundige
gedrag mij meegaven al de nodige spiritualia genut
tigd te hebben, kwam ik in de grote zaal van café
Steenman, want zo werd de uitspanning ook wel
genoemd. Een bandje met drums, elektrische gitaren
en speakers probeerde de hits van die tijd na te
spelen. Lees ik op het vel van de drumbass The Music
Strings? Repertoire van The Beatles, The Kinks,
Cortje, veertien jaar.
