Wij schrijven nu 1923. Op 31 december kocht Jan
Leegwater de Vriendschap van Hubertus Schiebroek.
Hij kocht huis, schuur, erf, kruidenierswinkel en café
met vergunning. Johannes Leegwater, geboren op
16 juni 1888, was getrouwd met Elisabeth de Leeuw,
geboren op 8 januari 1890. Leegwater was geboren
in de molen in de Oosterkampen, die stond 30 meter
aan de overkant van de Hartweg ter hoogte van het
tuindersbedrijf van de jongens De Boer, richting P.
Groen. De kenners noemden hem dunne Jan. Hij was
watermolenaar, maar ook visser. Er zijn 10 kinderen in
de molen geboren: 4 meiden en 6 jongens. Bets en Tiny
van Gert Groen zijn in het oude café met voorhuis en
aangebouwde boerderij geboren. Wij spraken Tiny in
haar aanleunwoning naast Maria Mater. Het was mooi
weer en de stoelen werden buiten gezet. Tiny bleek een
amusant vertelster te zijn. Alle zeilen werden bijgezet
en indien nodig werd even de handrem beroerd. Haar
enthousiasme kende geen grenzen.
Vele Leegwaters blijken iets met water, molens en
bruggen van doen te hebben, maar wij beperken ons
tot voornoemde Jan Leegwater. Zij trouwden in 1913
en woonden tien jaar in de molen voor zij de grote stap
naar de Vriendschap maakten.
In 1924, toen burgemeester B. J. F. Meyer ingehaald
werd door een groep ruiters op paarden, was het zo
onnoemelijk koud dat twee paarden, die achter de
Vriendschap in het land waren gezet en niet naar om
was gekeken, pardoes doodgevroren waren.
Een anekdote willen wij u niet onthouden. Het is 1925.
De Hopmannen waren schippers op het Verlaat. Die
kwamen in het café en vroegen aan Jan: „Geloof jij in
God?" Jan zei: „Ja." Toen zeiden de Hopmannen: „Heb
je Hem wel eens gezien?" Jan Leegwater antwoordde:
„Als de wind heel erg sterk tegen is, kan je er niet
tegenop, maar je kunt het niet zien. Enals Hij het
„mient" kan jij er ook niet tegenop", aldus Tiny van Gert
Groen. Er mocht in het café van Leegwater vast niet
worden gevloekt. Hij was een zeer principiële man. De
borrel kostte in die tijd 30 cent. Voor de aanvang van
kerkdiensten werden de paarden achter het café en
boerderij gezet. Ook kon men warme stoven halen uit
het café, want het kon nog wel eens ijselijk koud zijn
in Gods huis. In de turfschuren in Kolhorn zijn nog de
oude visvergunningen en visdobbers te zien van Jan
Leegwater. Of de beroemde en bekende Jan Adriaans-
zoon Leeghwater familie is van de latere Leegwaters
valt nog te bezien. Het ontbreken van de h kan hier het
bewijs wel eens zijn.
Wij gaan met u naar 25 november 1927. Jan Brouwer
was geboren in Zwartsluis op 21 november 1875. Hij
was binnenvaartschipper. Later is hij naar Ilpendam
verhuisd. Daar was hij pluimveehouder en was
getrouwd met Gertrudes Jonk, geboren op 24 maart
1888. Jan Brouwer werd de nieuwe café-eigenaar van
de Vriendschap. Via een onderhandse transportakte,
opgesteld op 25 november 1927 en geregistreerd in
Alkmaar, verkreeg hij woon- en winkelhuis met café,
schuur, getimmerten en erf. Jan en Gertrudes Brouwer
Jonk hadden een dochter: Maria Margaretha, geboren
op 3 januari 1922. Zij verblijft momenteel in rusthuis
De Oldeburg in Oudorp. Wij hebben haar bezocht. Dat
was een aangename bezigheid. Velen van de ouderen
onder ons zullen zich Jan Brouwer en Gertrudes Jonk
met dochter Marie nog herinneren uit het caféleven van
die tijd. Als er een persoon is die zijn stempel heeft ge
drukt op café de Vriendschap, dan is dat zonder twijfel
wel Jan Brouwer. Terwijl het caféleven in het mooie,
oude voorhuis en aangebouwde boerderij gewoon zijn
gang ging, was daar in 1929 de onvergetelijke brand,
die veel, zo niet bijna alles, in de as legde. Alleen een
gedeelte van de achterzijde van de boerderij bleef
staan. Daar was nog veel hout weg te halen. Hiermede
is de bekende „boet van Brouwer" een feit. VZV heeft
er vanaf 1930 vele jaren zijn kleedkamers gehad. Het
moet een onwaarschijnlijke domper zijn geweest, wan
neer je iets dergelijks als een grote brand meemaakt.
Het was immers voor de familie Brouwer hun broodwin
ning. Jan Brouwer was er de man niet naar om bij de
pakken neer te zitten. Marie Brouwer herinnert zich nog
maar al te goed, hoewel ze pas zeven jaar oud was, dat
haar vader op een zekere dag met het bouwbedrijf van
Jan, Andries en Thijs Boekel om de tafel zat. Er moes
ten spijkers met koppen geslagen worden, want een
dorp zonder café was haast ondenkbaar. Er waren vele
verenigingen die gebruik maakten van de Vriendschap,
zoals de fanfare, toneelverenigingen, schoolklassen,
sportverenigingen, kaartclubs en zangkoren. Het was
volgens de nu 87- jarige Marie Brouwer een goed
lopende zaak, ook vanwege de kruidenierswinkel. Jan
Brouwer tekende zelf de grote schets van hoe en wat
de Vriendschap er in grote lijnen uit zou moeten zien.
Vooral ondergronds had Jan een vooruitziende blik. Er
werd een grote kelder onder het toneel aangelegd en
ook de plaats voor de biervaten was uitgezocht op een
min of meer
koele plek. Marie Brouwer wist nog heel goed, dat ze
als acht-jarig meisje in november 1930 de eerste steen
heeft gelegd, die net naast de voordeur is ingemetseld.
Niek Kramer, geboren in 1891 en Maria Stuyt, geboren in 2898.
