Meester Koos de Vries
Meester Koos de Vries, woonachtig destijds op hoek
Rijdersstraat/Oranjelaan in het huis waar nu Jaap Po
land en Nel Groen wonen, was een markante verschij
ning in ons dorp. Niet zozeer vanwege het werk dat hij
hier in het dorp als onderwijzer deed, maar veel meer
om zijn persoonlijkheid, zijn ambities en zijn visie op de
maatschappij. Maar ook als rooms-katholiek onderwij
zer bekleedde hij toch een bijzondere positie. Buiten het
grote gezin, waar hij verantwoordelijk voor was, hoorde
hij als katholiek echt bij onze dorpen. Een rooms dorp
met twee roomse scholen, daar passen ook soortgelijke
mensen bij. We moeten niet vergeten dat het de tijd
was, waarin op de r.k. scholen uitvoerig godsdienston
derwijs werd gegeven door de geestelijken en
godsdienst een vak was, waar je een cijfer voor kreeg.
Had je door het gehele schooljaar heen steeds je
catechismusvragen goed geleerd, dan kon je er van
overtuigd zijn dat je een tien kreeg en die prijkte toch
maar mooi bovenaan je lijst. Daar hoorde natuurlijk
wel bij dat je dagelijks naar de kerk was geweest, naar
de eerste mis om half acht. Alle vragen waren aan de
voorzijde voorzien van een nummer, beginnend vanaf
drie tot en met zes. Van de 548 vragen totaal in het
boekje diende je er in de derde klas ongeveer tachtig
te kennen en elk jaar in de derde en volgende klas
sen kwamen er steeds nieuwe vragen bij, totdat je het
gehele boek uit je hoofd kende. Vraag 83 (3) wil weten,
waar Jezus is geboren. Antwoord: te Bethlehem in een
stal. Het godsdienstonderwijs was net als alle andere
vakken, sterk gestructureerd en veel kwam neer op
veel herhalen van regels. Koos de Vries kreeg aan
de St. Martinusschool te 't Veld op 1 juli 1941 zijn
een bijzondere onderwijzer van de jongensschool St. Martinus te 't Veld.
Geheel links de woning van meester
Koos de Vries, daarnaast het zus
terhuis, toen het van meester Raas,
hoofd van de r.k. school te Waarland.
Helemaal rechts het huis van de
familie Klijn.
benoeming als onderwijzer van het r.k. kerkbestuur,
de instantie die deze aanstellingen regelde. Wat de
salariëring betreft waren ze gebonden aan de voor
schriften van het r.k. centraal bureau voor onderwijs
en opvoeding. De Hagenaar van geboorte (1911) had
daarvoor zeven jaar in Delft gewerkt als aspirant-in
specteur bij een verzekeringsmaatschappij en als
loonadministrateur. Het waren de vooroorlogse derti
ger crisisjaren. Veel mannen met goede opleidingen
konden vaak niet aan de slag in het vak, waarvoor
ze waren opgeleid. Ingenieurs in Amsterdam werden
trambestuurder om toch brood op de plank te krijgen.
Eigenlijk popelde Koos de Vries al een hele tijd om
weer als onderwijzer aan de slag te kunnen en dat lukte
in 1941. Hij trouwde in 1938 met Hendrika Louisa Ven-
selaar (1911, Delft). Vorig jaar overleed zijn echtgenote
op de leeftijd van 96 jaar. Zij kregen samen een groot
gezin: Miel (1939, Delft) woont nu in Canada, Marcel
(1940, Delft) overleed in 1996 te Heiloo, Ineke (1941,'t
Veld, overleden 1943, 't Veld), Hans (1942, 't Veld),
Jos (1944, 't Veld), Thom (1945, 't Veld), Theo (1946,
't Veld, verdronken op de Weel in de Boomerwaal in
1952), Ria (1947, 't Veld) en Bart (1955, Ouderkerk aan
de Amstel).
Koos de Vries behaalde op twintigjarige leeftijd zijn
onderwijsakte. Het waren de jaren dertig, volop crisis
tijd en na enige tijd als plaatsvervangend onderwijzer
te hebben gewerkt, was er voor hem geen werk in zijn
vakgebied. In 1936 zocht hij dan ook iets anders en
ging werken bij een inspectie van een kleine verzeke
ringsmaatschappij te Delft en werd daar aspirant-ad
junct-inspecteur. Het bedrijfje redde het niet en via
