Een cultuurhistorische
waardenkaart
Een goed stuk gereedschap of een ten dode
opgeschreven, goed bedoeld ambtelijk initiatief?
Het is nu vijf jaar geleden dat enkele samenwerkende
overheidsinstellingen tot een gedegen eindproduct,
genaamd de cultuurhistorische waardenkaart, kwa
men. Afgekort werd het de CHW-kaart, die bestond
uit een prachtig uitgevoerde cd-rom en een mooie, rijk
geïllustreerde handleiding. Zowel de cd-rom als de
handleiding werden gelanceerd en uitgebracht met een
efficiënte reclamecampagne die gericht was op alle
overheidsinstellingen die omgaan of te maken hebben
met ruimtelijke ordening en/of (her)inrichting van de
leefomgeving, maar ook voor iedereen die zich interes
seert voor bouwkunst, archeologie of geologie. Het was
een gezamenlijk initiatief van de volgende instellingen:
RAAP (een archeologisch adviesbureau), ROB (rijks
dienst voor oudheidkundig bodemonderzoek), RDSZ
(rijksdienst voor de monumentenzorg), T.D.N. (topogra
fische dienst Nederland) en stichting Welstandszorg. Al
deze instanties werkten nauw samen met de provincie
die als behoeder van deze kaart optrad.
denk ik dan maar! Enkele maanden
geleden stonden nog twee stolp
boerderijen aan de kant van de
Schermer, maar nu ligt er een en al
grijs stopzand. Als ik me niet vergis,
stond een van die desbetreffende
stolpen zelfs op een landtong die in
vervlogen tijden dus aan drie zijden
omringd geweest moet zijn door het
water van de in ongeveer 1170 ondergelopen Scher
mer. Als dit voor archeologen geen interessante plek
met een hoge beschermingsgraad is, dan weet ik het
niet meer. Reden genoeg om eens met de desbetref
fende instanties te gaan praten om er achter te komen
waarom een dergelijk stuk historische grond zonder
blikken of blozen met grote graafmachines werd geëli
mineerd. Eerst heb ik de gemeente Alkmaar gebeld.
De desbetreffende ambtenaar zei: „Nee, de oostelijke
ringconstructie bedoelt u? Nee, daar gaan wij niet over.
Dat werk wordt allemaal door de provincie geregeld." Ik
merkte toen op: „Maar de gemeente is toch opdracht
gever. Hoe zit het met clausules omtrent historisch
erfgoed in een dergelijke aanbesteding?" „Die worden
allemaal via de daarvoor geldende wegen en democra
tische besluitvormen genomen!" „U bedoelt het college
van B. en W.?" „Ja inderdaad, volgens de regels zoals
het hoort." „Is het dan zo dat een gemeenteraad met
een, laten we maar zeggen, hoog cultureel gevoel voor
archeologie een betere beslissing neemt voor onze na
zaten?" „Dat zijn uw woorden, maar inderdaad u bent
als amateur-archeoloog beter af met een college van
historica's dan met een college van postzegelverza
melaars, alhoewel die toch ook wel gevoel voor cultuur
hebben. Zij verzamelen en conserveren de drukkunst
voor onze nazaten, nietwaar? En archeologie betekent
toch ook het bewaren voor later, voor als men betere
onderzoekstechnieken voorhanden heeft?" „Ja, en zo
is het ook, dus maar niet met zo'n grote graafmachine
vernielingen aanrichten, toch!"
Een waardenkaart bestaat uit drie over
elkaar liggende landkaarten met elk een
aparte invulling naar onderwerp. Er is een
archeologische, een historisch-geografische
en een historisch-bouwkundige kaart.
Op weg naar mijn werk word ik rond Alkmaar bijna
dagelijks geteisterd door wegwerkzaamheden op de
oostelijke ringweg waar men bezig is met fly-overs,
tunnels, viaducten en nog meer van dergelijke kunst
werken. Kortom, de schep gaat daar rigoureus de
grond in ten behoeve van de expansiedrift van ons
dagelijks verkeer. „Ach, de vooruitgang moet vort",
Waaruit bestaat een waardenkaart? In het kort gezegd:
uit drie over elkaar liggende landkaarten met elk een
aparte invulling naar onderwerp. Er is een archeologi
sche, een historisch-geografische en een historisch-
bouwkundige kaart. Hier volgen drie voorbeelden van
de waardenkaart.
