Parochianen aan de zuip?
Op 22 maart 1920 begaf beëdigd rijksambtenaar
K. Goet zich naar de brouwerij van de
„R. K. Parochie van den H. Martinus te 't Veld ten
einde over te gaan tot de meting en waterijking der
kuipen en ketels, dienende tot fabricage van bier".
Deze brouwerij werd „Het Slot" genoemd en het
lag bij het klooster in Nieuwe Niedorp.
De heer K. Goet was in dienst van het Departement
van Financiën en werkte bij de inspectie te
Alkmaar. Er stond in die jaren een
belastingkantoor in Nieuwe Niedorp waar men
terecht kon voor het regelen van belastingzaken,
zoals inkomstenbelasting, invoerrechten en
accijnzen.
Al in 1905 had het kerkbestuur van 't Veld van het
bisdom Haarlem de opdracht gekregen om grond te
kopen aan de Ooievaarsweg te Nieuwe Niedorp met de
bedoeling om daar een bijkerk of een kapel met
priesterwoning te gaan bouwen. Het is zeer aanneme
lijk dat het in 1906 gebouwde klooster van de Francis
canen op het aangekochte stukje grond is gebouwd.
Pas in 1944 werd Nieuwe Niedorp een zelfstandige
parochie en men bouwde toen naast het klooster een
rectoraatskerk onder de naam Maria Immaculata,
Onbevlekte Ontvangenis.
Volgens de heer Aat Wit stond er bij het klooster een
aantal werkhuizen met een wasserij, een bakkerij, een
schoenmakerij, een timmerplaats, een paardenstal en
een brouwerij. Volgens een procesverbaal dat in het
Regionaal Archief te Alkmaar wordt bewaard, weten we
dus dat de brouwerij (en misschien wel meer) in het
bezit was van de Martinusparochie in 't Veld. Dit
officiële papier werd gebruikt om verslag te doen van
„waterijking, roeiing en verzegeling bij branderijen,
distilleerderijen en brouwerijen van werktuigen in
fabrieken". Bij ijken keurt de ijker de maten en de
gewichten en zet er een keurmerk op als de maat of
het gewicht klopt. Roeien betekent hier het meten, het
peilen van alcoholhoudende dranken, waarbij het vooral
gaat om het percentage van de alcohol. Des te hoger
het alcoholpercentage des te meer moest men aan
accijns betalen.
Het bovengenoemde rapport gaat als volgt verder.
Aldaar gekomen zijnde en het woord voerende tot G.
van Vliet heb ik aan hem mijne qualiteit en het oog
merk mijner komst kenbaar gemaakt en hem voorts
verzocht bij mijne werkzaamheden tegenwoordig te
willen zijn en dezelve te faciliteeren, waarin hij heeft
bewilligd. Vervolgens ben ik overgegaan tot de
voormelde verrichtingen, waarvan de bijzonderheden
zijn vermeld aan de ommezijde dezes."
(faciliteeren tegemoetkomen of vergemakkelijken)
(bewilligen toestemmen)
Op de achterzijde van het verslag vermeldt de heer
K. Goet dat de bierketel de vorm had van een afge
knotte kegel met een bolvormig segment tot aan de
bodem. De middellijn aan de bovenzijde was 210 cm.,
in het midden was de middellijn 177 cm. en aan de
onderkant 144 cm.; de diepte was in het midden
150 cm. en 161 cm. was de totale diepte in de kim.
Een kim is de uitstekende rand bij kuipen. De totale
inhoud van de bierketel was 39 hectoliter en twintig
liter. Dat wil zeggen dat er 3920 liter bier tegelijk werd
gebrouwen.
Dat inderdaad de Martinusparochie in het bezit was
van deze bierbrouwerij blijkt ook aan het eind van het
verslag. De heer Goet schrijft dat het proces-verbaal in
viervoud is opgemaakt en dat het ter ondertekening is
aangeboden aan ,den Heer A. J. H. Verberne". De
heer Alphons Joës Henricus Verberne was inderdaad
in 't Veld pastoor van 1916 tot 1925. Het afschrift dat
pastoor Verberne kreeg, is gelukkig bewaard gebleven.
Daardoor weten we dat het voor de parochianen van de
Martinuskerk in 't Veld in de twintiger jaren een feest
was om naar de kerk of naar de pastorie te komen!
Toch is er nog een andere, een teleurstellende moge
lijkheid. De heer K. Goet heeft het in zijn verslag over
een bierketel of een waterketel. Heeft er alleen maar
water in dat vat gezeten? Het is bekend dat er in die
jaren nog geen waterleiding in de parochie was aange
legd. De meeste huishoudens verzamelden het regen
water in een regenbak. Werd deze bierketel toen
alleen maar gebruikt als opvang van het regenwater?
Ik denk het niet want men betaalde ook in die jaren
alleen maar accijns als het ging om alcoholhoudende
dranken. Proost!
