*4 1
m:
Zijdewinders: een bijzonder, eigenzinnig volkje!
A
Ook Antonius Verstappen, pastoor van de
Martinusparochie van 1862 tot 1878, begreep dat de
Zijdewinders heel bijzonder waren. In oktober 1874
kreeg hij van een collega uit Zaandam de volgende
brief.
Zaandam 6 okt. 1874
Amice!
Ik heb op dit ogenblik in proef een zeer merkwaardig
stuk voor de „bijdragen", dat ik onlangs toevallig in han
den gekregen heb. Het betreft het toedienen van het
H. Vormsel in een preekhuis te Zijdewind in het jaar
1649. De Zijdewinders hebben bij die gelegenheid de
geusenjustitie duchtig afgeranseld en verjaagd.
Weet gij mij ook daarvan iets mede te delen? Houden
ze nog zoo van vechten? En zijn die Zijdewinders nog
rooms?
Gij zult mij zeer verplichten als ik hierop zoo spoedig
mogelijk een klein antwoord mag hebben.
Tot wederdienst bereid.
T.T. Jozef
(Amice: waarde vriend)
(in proef: in onderzoek)
(T.T.: totus tuus geheel de uwe)
Pastoor Verstappen schreef enkele dagen later het
volgende antwoord.
't Veld 9 okt. 1874
Amice.
In antwoord op uw schrijven is dienende dat ik in de
archieven alleen gevonden heb dat in 1650 de toenma
lige pastoor Bavo Costerus Cleerbesem beboet is
voor f 1.400 en gebannen, terwijl Willem Alberts en
Pieter Corn. Dissel gevangen werden genomen. Is dat
misschien gebeurd omdat zij van de Zijdewinders ran
sel hebben gehad? Ik zou haast denken van ja... Het
schijnt dat pastoor Cleerbesem toch na zijn verban
ning niet meer is teruggekeerd, want in 1650 is hem
Jodocus Verkampen opgevolgd.
Wat nu de Zijdewinders aanbetreft, deze zijn nog
rooms door merg en been. Het gehucht is, uitgeno
men twee gezinnen geheel katholiek en staan nog
bekend als echte graanpikkers en vechters, dat ze
dan trouwens van tijd tot tijd nog onderhouden; dat
voorvaderlijk bloed schijnt ze nog te bezielen.
Kom eens overwippen en breng de stukken mee, mis
schien kan ik meer zeggen dan schrijven, want van de
Zijdewinders vind ik nog meer opgetekend, doch dat is
in 1659 gebeurd.
T.T. A. Verstappen pastoor.
(dienen: van nut zijn)
(graanpikkers: liefhebbers van een glaasje sterke drank)
Pastoor Verstappen heeft het in zijn brief over twee ge
beurtenissen. Aan het eind van zijn brief verwijst hij
naar een gebeurtenis in 1659 waar niet veel van bekend
is. De derde pastoor van 't Veld en omstreken was Mr.
Johannes van Houten, baccalaureus in de godgeleerd
heid. Baccalaureaat was in die tijd een academische
graad. Op 18 september 1659 werd een door hem ge
leide godsdienstoefening gewelddadig verstoord. Over
de wijze waarop dat gebeurde, is tot op heden nog niet
veel gevonden. In een verslag van het bisdom Haarlem
staat het volgende te lezen.
„Na gehoord te hebben het verslag van de heer van
Houten over de onrust veroorzaakt door die van Hoorn
te Obdam en Zijdewind, is er besloten dat de heer van
Houten zolang in naburige plaatsen zal werken om te
zien of de storm bedaart.
In een verslag van een synode, een protestantse kerk
vergadering, te Hoorn staat deze gebeurtenis ook ver
meld.
„Stoutigheyt der papisten op de Zuijdwint. Op art. 41
rakende de stoutichheden der paapsen, op de Suijdwint
brengen de E.E. Broederen van Alkmaar in dat het
aldaar nog blijft in de vorige staat, ja dat het niet dan
slimmer wort. De E. Classis van Alkmaar blijft belast
hierover een wakend oog te houden, doch gemerkt dat
de heren Gecommiteerden in dese stat vergadert sijn,
sal men haar Ed. Mogende nu terstont over dit stuck
begroeten en redres versoecken 't welk doen sullen
D.D. Deputati Synode conjunctim cum Deputatis
Classis Alkmarianae ende D. Correspondent van
Uijttrecht.
(E.E. Broederen: leden van een protestantse gezindte,
gemeente)
(slimmer: erger, gevaarlijker)
(Classis: onderdeel van een provincie in de protestantse
kerkindeling)
(redres: herstel of vergoeding)
(D.D. Deputati Synode: afgevaardigden naar een protes
tantse kerkvergadering- conjunctim: samen- cum: met-
Deputatis: afgevaardigde- Classis Alkmarianae: van
Alkmaar- ende D. Correspondent: berichtgever- van
Uijttrecht)
Over deze pastoor schreef het bisdom nog het vol
gende.
'Winkel, Nieuwe Niedorp, Oude Niedorp, Zijdewind en
verschillende omliggende buurten hebben een pastoor
n.l. Johannes van Houten, baccalaureus in de theolo
gie, dus goed onderlegd in de theologie, ijverig in zijn
werk, vooral bij het geven van catechismus en
ziekenbezoek. Het geven van cathechismus heeft hij
echter vanwege de vervolging voor enige tijd moeten
onderbreken. Hij is middelmatig in de omgang en wel
sprekendheid, vandaar dat hij aan de scheurmakers die
daar niet weinig zijn, tamelijk wel voldoet. De plaats is
uitgestrekt en moeilijk te bedienen. Zij heeft ongeveer
800 communicanten, voor het merendeel goed onder
legd, anderen echter achtelijk en onbeschaafd.
Zij wonen samen met vele ketters, vandaar dat zij niet
weinig te lijden hebben. Zij behoren allen onder de Bal
juw, door wie zij reeds jaren lang tamelijk onderdrukt
worden.
i*
T f» ff
«F»
iA-,
I#).'
Ai ii tft,
- ifc1
i 1 1 T
ju «t* 11
tl1
J&-
ktl»
it
ZJwjba/
&i-' (S/r7e/
Caerte van de limytsscheydingen tussen Oudenieudorp ende de heerlickheudt van Heerencarspel (1652)
