Jacob Oudes
door Jaap Oudes
Inleiding
Het Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars, 1750-1950 van Pieter A. S cheen,
nog altijd een gezaghebbend naslagwerk, vermeldt op pagina 147 van het tweede deel:
Jacob Oudes Sr, (Broek op Langedijk 1858~Amsterdam 1921), schildertekenaar,
aquarellist, fotograaf, pastellistOpleiding: autodidact. I/Werkte als fotograaf te
N ieuwe N iedorp en begon op 35jarige leeftijd te schilderen, Lid van vereniging Arti
et Amicitiae (Arti, Amsterdam),
Dit artikel schetst het leven van deze voormalige inwoner van Nieuwe Niedorp en zijn
loopbaan als (kunst)schilder, als inkleuring van de schets van Scheen,
Geboorte en jeugd in Broek op Langedijk
M aandag 31 mei 1858 is een blijde dag voor Jacob Oudes, geboren 17 september
1820, en zijn vrouw Jantje Balder, geboren als 's nachts om 01.00 uur
hun zoon Jacob wordt geboren. Het is hun tweede zoon met deze naam. In 1849
overleed hun eerste kind al binnen zes weken. Pas in 1857, dertien jaar na hun
huwelijk, wordt dochter Neeltje geboren en dan daarna Jacob. Na J acob worden er nog
drie kinderen geboren, Andries in 1860, G rietje in 1863 en Cornelis in 1866.
Het gezin woont in Broek op Langedijk, in die tijd een dorp met ongeveer 170 huizen
die plaats bieden aan een kleine 1.000 inwoners. Vader Oudes is van beroep verwer
toentertijd de aanduiding voor een ambachtsman die zich bezighoudt met binnen en
buiten schilderen. De familie bezoekt de diensten in de Hervormde Kerk.
Van de jeugd van Jacob Oudes is weinig bekend, maar aangenomen mag worden dat
ook hij de openbare lagere school in Broek op Langedijk heeft bezocht, de
hoofdonderwijzer gedurende tientallen jaren was Jan van A mstel.
In mei 1873, Jacob wordt dan 15 jaar, verhuist het gezin naar de Bovenweg in Sint
Pancras, een dorp enkele kilometers ten zuiden van Broek op Langedijk met toen rond
400
i nwoners.
Een eigen schildersbedrijf in Nieuwe Niedorp
In maart 1878 wordt Jacob gekeurd in verband met militaire dienstplicht. Hij is dan
I
van beroep verwer en glazenmaker vermoedelijk werkzaam bij zijn vader. Jacob is
een loteling want het hangt volgens de toen geldende regeling van de loting af of je
wel of niet daadwerkelijk wordt opgeroepen voor militaire dienstplicht bij een
legeronderdeel. Het lot wijst uit dat Jacob zich op zijn maatschappelijke loopbaan mag
richten, hij hoeft niet in dienst. Wel krijgen we uit de keuringsgegevens een
beschrijving van Jacob op 20 -jarige leeftijd mee, zijn lengte is 1.66 meter, hij heeft
blond haar, blauwe ogen en een kleine mond.
Een maand eerder is Jacob naar Spanbroek vertrokken, een dorp met 600 inwoners, 20
km ten oosten van Sint-Pancras. Aannemelijk is dat hij daar stage heeft gelopen bij een
schildersbedrijf om onder vreemde ogen zich het vak verder eigen te maken. Hoe dan
I I i sto risch Niedorp, informatieblad 2019 nr. 1
