-28-
Pas in een later stadium zou de bekisting zijn verwijderd, noch in W inkel, noch in
Medemblik, maar bij Castricum.
Om het verslag van het internet even letterlijk over te nemen:
Wegens dreigend oorlogsgeweld werd De Nachtwacht in september 1939
overgebracht naar het kasteel Radboud in Medemblik. Bij de evacuatie werd
gebruikgemaakt van een aparte smalle doorgang die in 1934 was aangebracht in de
Nachtwachtzaal om het schilderij in noodgevallen weg te halen. Na Medemblik
verhuisde het doek op 12 mei 1940 naar de kunstbunker bij Castricum, in eigendom
van de stad Amsterdam, waartoe het uit de lijst moest worden gehaald en ter plekke
werd opgerold met de beschildering aan de buitenkant.
De diameter van het opgerolde doek bedroeg 60 centimeter. Op 21 maart werd het
verhuisd naar de rijkskluis bij Heemskerk en op 24 maart werd De Nachtwacht naar
de kunstbunker in de Sint Pietersberg bij Maastricht overgebracht.
Die 12e mei moet uiteraard een vergissing zijn. Dit zal wellicht de 12e maart zijn
geweest.
Het is zeer waarschijnlijk dat die zogenaamde Nachtwacht niet in de steeg van
Halbersma heeft gelegen, juist omdat het bovenstaande verslag getuigt van een uit de
lijst halen en oprollen van het doek bij Castricum En verder lijkt het niet erg
waarschijnlijk om het verreweg belangrijkste schilderij van het museum zo achteloos
achter te laten in een steeg in W inkel. Grootvader Halbersma heeft ongetwijfeld toch
een in zeil verpakt schilderij in opgerolde toestand aanschouwd van een opvallende
lengte. Iemand zal hem vast gezegd hebben dat hij er goed op moest passen, omdat het
een Nederlands topstuk bevatte, namelijk de Nachtwacht Volgens de verhalen is die
zogenaamde Nachtwacht na die onverwachte tegenslag in W inkel overgebracht naar
Lutjewinkel waar geen problemen waren met een passende doorgang.
Voor het Rijksmuseum was de Nachtwacht van het allergrootste belang getuige de al
in 1934 aangebrachte reddingssleuf. Het enorme schilderij van de Slag bij Waterloo
werd ongetwijfeld uit kunstzinnig oogpunt van wat minder belang geacht.
Terwijl de Nachtwacht al tijdig moet zijn ondergebracht in de Amsterdamse
kunstbunker bij Castricum talmde men nog wat in verschillende West- F riese
gymlokalen, zoals bijvoorbeeld in Schagerbrug, waar toch een aantal werken van
Rembrandt enige tijd verstopt werden. De hoofdreden van dit talmen lag in het feit dat
de Amsterdamse kunstbunker nog niet helemaal gereed was om alle schatten op te
slaan. Frans Rikhof memoreert en illustreert dit in een van de jongste Zijper
Historiebladen.
Het hierboven aangehaalde verslag vermeldt noch ^Vi nkel, noch Lutjewinkel en dat
zegt naar mijn bescheiden mening wel iets. Waarschijnlijk zal M aarten op de naam
Pieneman zijn gekomen door zich grondig te verdiepen in de naam van de boerderij
Hoeve Wate rloo Zie hiervoor ons infoblad van november 2017.
Niedorp, 2018
\lieuwe
i sto risch N iedorp, informatie
blad 2019 nr. 1
