-15-
publiceerde in het verleden een vrij summier overzicht van de brieven van en aan
Dirck Rembrantsz van Nierop. Professor Lauts en Dodt van Flensburg hebben in het
verleden ook uitgebreid studie van Van Nierop gemaakt. Tenslotte verscheen in 2012
onder leiding van M arl ise Rijks het 412 pagina s dikke boek The Correspondence of
Dirck Rembrantsz van Nierop Dit is het meest recente en complete boek over leven
en werk van onze geleerde Niedorper. Zelf heb ik ook het een en ander over onze
TomTom-producent het licht doen zien in het informatieblad van Historisch Niedorp.
De VOC, de N oordse Compagnie en de WIC, hebben van Van Nierops zuivere
rekenwerk volop de vruchten geplukt. De O ostindische Compagnie maakte soms twee
tot drieduizend procent winst op de kostbare lading specerijen uit de Indische
retourschepen.
De Alfa- en de Bèta-kant
Er is door bovenstaande auteurs dus voornamelijk geschreven over de alfakant van
Dirck. Zijn bètakant, waartoe onder meer zijn graadboeken behoren, is eigenlijk een
onbeschreven blad gebleven. Niemand van bovengenoemde auteurs heeft goed in de
gaten gehad, of het moet Bierens de Haan zijn, hoe belangrijk Van Nierops
graadboeken waren voor de expansie van onze zeevarende natie in met name de 17e
eeuw.
Van Nierops graadboeken, waarbij kennis van algebra en meetkunde, de bètakant dus,
onontbeerlijk is, zijn in de literatuur ondergesneeuwd gebleven. Volgens Van Seventer
zijn al die duizenden berekeningen -de tafels-, die Dirck Rembrantsz voor zijn graad
boeken maakte, onontbeerlijk en hartstikke makkelijk bij de plaats- en koersbepaling
op zee. Het was natuurlijk ontiegelijk moeilijk om zonder rekenmachine -een telraam
was in die tijd nog wel beschikbaar- al die tafels foutloos in zijn boeken te krijgen.
Alleen al voor het berekenen van bijvoorbeeld de sinustafels of anders gezegd de
hoekmaten, raaklijnen en snijlijnen, moest Dirck aan de keukentafel van zijn
achterhuis aan de Nieuwe Niedorper Dorpsstraat, zowat 36.000 berekeningen maken.
Niet niks verzuchtte Dick van Seventer.
Dirck Rembrantsz van Nierop zal er niet stinkend rijk van zijn geworden, maar ik denk
dat geld verdienen niet zijn belangrijkste drijfveer is geweest. Zijn beroep van
sterrenkundige, wiskundige en een uitmuntend onderwijzer voor schippers en
stuurlieden, die bij hem aan huis onderwijs genoten, was ongetwijfeld ook zijn grote
hobby en passie.
Aan het eind van zijn leven was Dirck Rembrantsz een beroemd wetenschapper
geworden met een enorm netwerk in binnen- en buitenland.
De mercatorprojectie
Dirck leefde in een eeuw van grote expansie. De VOC voer steeds verder weg met
haar schepen en zorgde daarbij voor een enorme ontwikkeling en vooruitgang op
velerlei gebied. Amsterdam was het centrum van de wereld wat betreft de uitgave van
nieuwe zeekaarten. Van Nierop kwam in die expansiejaren met een Compaskaart op
de markt en hij tekende een Europeesche Zeekaart in Wassende Graden die Chr.
Huygens gebruikte bij het vinden van een methode om de lengte op zee te bepalen.
Dirck had veel contacten met de uitgevers Goos, Doncker en Van Goedesbergh in
Amsterdam. Zijn werk werd nooit uitgegeven door de familie Blaeu, maar Dirck kreeg
istorisch Niedorp, informatie
blad 2018 nr. 1