-16-
tegen de Spanjaarden, namelijk bij het noordelijker gelegen Nieuwpoort. M i sschien
herinnert een enkele lezer zich nog wel het eens geleerde gemakkelijke jaartal '1600
slag bij Nieuwpoort'. In elk geval was Oldenbarnevelt niet gelukkig met de gang van
zaken en M aurits ook niet. De verhouding werd er niet beter op toen de landsadvocaat
verordonneerde dat er ten bate van de handel maar eens een wapenstilstand moest
komen tussen Spanje en Holland. Dat werd het 12 -jarig bestand van 1609 tot 1621,
midden in die zogenaamde Tachtigjarige Oorlog.
Toen er gek genoeg niets meer te bestrijden was, brak er een grote onenigheid uit op
godsdienstig terrein. Het draaide om twee hoofdfiguren, de theologen Arminius en
Gomarus. Laatstgenoemde had bedacht dat God al voor je geboorte ongetwijfeld
bepaald zou hebben of je later de hemel zou binnen mogen, of niet. Arminius meende
dat de mens wel degelijk door een zuiver leven invloed mocht uitoefenen op deze
voorbestemming. Aanvankelijk had M aurits dezelfde opvatting als Oldenbarnevelt en
zijn goede vrienden zoals Hugo de Groot, waarbij een zekere vrijheid in de
geloofsbeleving werd gehuldigd. M aar M aurits vond het politiek belangrijker om van
inzicht te wisselen en werd plotseling een aanhanger van de strenge richting van
Gomarus en met hem helaas vele anderen. M en verweet de Arminianen dat ze
eigenlijk aanhaakten bij het roomse geloof van de Spanjaarden en dat er dus grote kans
was op landverraad. A ls zodanig werd Oldenbarnevelt bejegend, hetgeen automatisch
leidde tot gevangenneming en de uiteindelijke doodstraf.
Een man van 71, al moeilijk lopend met een stok, die zich volledig had ingezet voor de
Zeven Verenigde Provinciën en zich van geen kwaad bewust was, moest plaatsnemen
op het schavot. Een zeer zwarte bladzij in onze geschiedenis was daar.
Als we terugkeren naar de twee verschillende namen voor een van de twee
belangrijkste herbergen van Nieuwe Niedorp, lijkt het niet erg moeilijk vast te stellen
of het bij de Graef M aurits mogelijk om Johan zou gaan en bij de Prins M aurits om de
zoon van Will em van Oranje. De naam Graef M aurits kreeg de herberg al tamelijk
vroeg. Dat blijkt al uit het testament dat notaris Cornelis Hogheboom, ten bate van de
nazaten Croonenburch in 1612 op papier stelde. Er wordt dan al gesproken over de
waert uit de Graef M aurits. En dat terwijl Johan pas in 1604 geboren werd, dus in 1612
nog maar acht jaar oud was. Daar ga je natuurlijk geen herberg naar noemen. Het zal
in beide gevallen om de zoon van Will em van Oranje gaan. Maar bij beide namen
plaatsen we een behoorlijke kritische noot. Afg ezien van hun positieve prestaties kleeft
er bij beiden een zeer zwarte bladzij aan hun levensbeschrijving. Ook al moet je dat,
volgens sommigen, weer in de tijd zien.
Nieuwe Niedorp, najaar 2017
Literatuur en bronnen o.a.
Het onderzoek van Annet Klomp-Keuken betreffende de vroegere bewoning in Nieuwe Niedorp tot 1832
A. T hVan Deursen De last van veel geluk
A. T h. Van Deursen: IMaurits van Nassau. De winnaar die faalde
J.W. ^Wijn: Het krijgswezen in den tijd van prins Maurits
Historisch Nieuwsblad: april 2017 Oldenbarnevelt Briljant politicus wreed geëxecuteerd
Informatieblad Historisch Niedorp, mei 2015: S lot Cronenburg aan de Rij d te Nieuwe Niedorp
Aat W it: Historie van de Niedorpen en W inkel
1 isto risch N iedorp, informatie
blad 201 7 nr. 2
