-50-
Ik heb een iets andere visie gekregen op die vroonsloten. Mijns inziens zouden ze
extra afwateringssloten oftewel weteringen geweest kunnen zijn die op grafelijk
initiatief zijn gegraven, om het veen gewoon van binnenuit te ontwateren. En die
wellicht ook nog geschikt waren als vaarweg, net zoals eertijds onze zuidelijke
wetering, de Gouwsloot van Oude Niedorp naar de Zuiderzee (zie infoblad nr. 55). De
noordelijke wetering, met de naam Herbergsloot, vormde aan de oostkant de Voorsloot
in Winkel en zal dus ook, tenminste gedeeltelijk, als vaarweg gebruikt zijn, net als in
het nog tamelijk prille verleden. (De sluis in Nieuwe Niedorp was er uiteraard niet
voor niets.) Waarschijnlijk zijn deze vroonsloten tot dusver volstrekt onvindbaar,
omdat ze volledig teniet zijn gegaan door herhaald stormgeweld met veel, heel veel
verwoestend overstromend water. Je zou jezelf ook de vraag kunnen stellen of een of
meer overstromingen toch in staat zijn geweest een groot deel van het veen op te
ruimen en dat ze misschien nog invloed hebben uitgeoefend op een noordelijke
vergroting van de Heerhugowaard. Maar waar zouden we de loop van deze
vroonsloten precies kunnen verwachten? Wellicht niet ver van het huidige Valkkoog,
of daar omtrent? Daar verwacht Karel Numan ook villa Scagha. Ook al lijkt dat nogal
strijdig met dat latere domein van graaf Willem III bij Valkkoog. Deze Willem III
bood, om dit punt toch nog even te preciseren, zijn domein aan om de in 1333-1338
door overstromingen verdreven bewoners van Gawijzend, ten noorden van Aartswoud,
een nieuw bestaan te verschaffen. Al is het volgens Jan Beenakker onbekend hoe
Willem III dat domein verworven heeft (biz. 44 en 56 in zijn boek Van Rentersluze tot
strijkmolen). Mogelijk resteerde dit van het oorspronkelijk bezit van Dirk II, gewoon
buiten die zogeheten vroonsloten. De naam Valkkoog geeft juist aan, dat het door die
toevoeging van een valk zeer waarschijnlijk adellijk bezit is geweest. Of de naam
Valkkoog echt al bestond in 1250? Het is mogelijk. Van Berkel en Samplonius noteren
als vroegst bekende tijd het jaartal 1338. En dat ongetwijfeld in verband met
Gawijzend. Maar 1338 of 1250 maakt geen onoverbrugbaar verschil.
Om nog eens terug te komen op dat 'koog? van Valkkoog. Het buitendijks voorland
voor de Schagerdam, was oorspronkelijk het eigendom van de graaf. Zeedijken
behoefden
buitendijks land,
meestal voorland
genoemd, om de
golven bij storm zo
veel mogelijk te
breken. Maar
zoiets bied je mijns
inziens niet aan
aan de slachtoffers
uit Gawijzend. Die
bied je een relatief
veilige plek die
zelfs een naam
heeft gekregen:
Nieuw-Gawijzend. Gezicht op kerkje van Valkkoog vanaf de Valkkogerdijk oftewel de Schagerdam
Dat domein moet
Historisch Niedorp, informatieblad 2016 nr. 2
