-54-
De te verwerken melkplas steeg met 35 miljoen kg naar 78 miljoen kg. Met enige
bewondering meldde De Leeuwarder Courant van 1-2-1968 het volgende: Fabriek is
autoriteiten te vlug af met proef van melktanken'. De regering had een project
opgestart om veehouders te stimuleren tot aanschaf van gekoelde opslagtanks op de
boerderij. 'Lutjewinkel' kon zich niet vinden in dit plan en startte met een eigen
project. De financiering werd verzorgd door de Coop. Zuivelbank in Alkmaar. De
veehouders kregen 1 cent per liter toeslag op hun geleverde melk. Volgens dezelfde
courant: 'Sinds kort is de honderdste tank geplaatst. Drie RMO-wagens (rijdende melk
ontvangst) halen al 12,5 miljoen kg gekoelde melk op. Kort daarna fuseerde C.Z.
Lutjewinkel met Aurora Opmeer en de Eendracht van Texel, onder de naam C.V.
Noord-Holland. Lutjewinkel was geen 'baas in eigen huis' meer. Konijnenberg trad
toe tot de hoofddirectie. Er vonden centralisaties plaats: Sint Maartensvlotbrug werd
gesloten, de melkinrichting van Lutjewinkel stopte, de productie werd overgenomen
door de Melco in Heiloo. Na enige tijd werd de boterproductie overgenomen door
Aurora Opmeer. Bij deze fusie bleef het niet: C.V. Noord-Holland ging in 1979 samen
met de CMC Melkunie verder onder de naam Melkunie Holland. Van 1969 tot 1989
heeft Konijnenberg deel uitgemaakt van de hoofddirectie. Daarna volgde de fusie met
Campina (1989), en sinds 2008 maakt 'Lutjewinkel' deel uit van Zuivel Cooperatie
Friesland Campina.
The survival of the fittest met een knipoog naar Darwins evolutieleer: 'het overleven
van de best aangepaste' is in dit relaas een regelmatig terugkerend motief. Vele
'hobbels' zijn in het verleden genomen, zelfs twee kolossale branden, in 2003 en 2004,
wist het bedrijf met succes te overleven. Is dit verklaarbaar? Al voor de Tweede
Wereldoorlog had de 'Noord-Hollandse kaas' een sterke marktpositie opgebouwd. De
smaak van de 'Noord-Hollandse kaas' onderscheidt zich ten opzichte van de kaas die
geproduceerd wordt in de overige provincies. De 'Noord-Hollandse kaas' wordt
geprezen om zijn voile romige smaak. De consument is bereid hiervoor 6 a 10 cent per
kg meer te betalen. 'Dat brengt extra centen op het kleed.' De 'Noord-Hollandse kaas'
is door de EEG in 1992 tot een beschermd merk verklaard en valt onder het
zogenaamde BOB-merk (Beschermde Oorsprongsbenaming). Producten met een
BOB-merk moeten geproduceerd, verwerkt en bereid zijn in het zelfde gebied van
oorsprong. Vergelijkbaar met de 'Opperdoezer aardappel'. Honderd jaar later is het
bedrijf in staat 400 miljoen kg melk te verwerken met slechts 70 werknemers.
Hoe is het met de menselijke maat gesteld? In 1916 was de inzet van de stichters van
C.Z. West-Friesland inkomensverbetering van de veehouder. De melk die Jochem
Blaauboer van zijn 18 koeien liet verwerken bracht 10,86 ct per kg op. Vandaag, levert
de (familie-) maatschap De Veer uit de Zoutkaag nog steeds melk van 120 koeien aan
'Lutjewinkel'. Opa De Veer behoorde tot de leden/leveranciers van het eerste uur.
Kleinzoon Jaap en zijn zoon Mark krijgen voor 'het loon naar werken 27,5 eurocent
per kg. De norm voor een redelijk bestaan stelt de bank op 34 eurocent per kg.
Vandaag de dag zijn 70 werknemers nodig om de hoeveelheid melk te verwerken.
Slechts twee werknemers wonen nog in Lutjewinkel. Oud-burgemeester J. Baken van
de gemeente Winkel schrijft in zijn boek 9): 'Lutjewinkel is in 1930 sterker gegroeid
dan Winkel. De zuivelfabriek heeft hierop grote invloed gehad. In 1965 waren 165
man verbonden aan de fabriek. Daarvan waren 63 man woonachtig in Lutjewinkel, 16
Historisch Niedorp, informatieblad 2016 nr. 1