VSTRONOMI
DII KM BRANDS
F.DKRDl iTSCHL
-25-
Nicolaas Stampioen zou de voor de bouw van de sphaera benodigde berekeningen
aanleveren, waar natuurlijk goed voor werd betaald. Die vorstelijke beloning haalde
Stampioen op een gemakkelijke manier binnen.
De benodige baanberekeningen van de toen bekende planeten, de maan en de aarde,
ging Nicolaas niet een voor een berekenen, nee dat had Dirck Rembrantsz van Nierop
al gedaan in zijn beroemde boekwerk 'Nederduitsche Astronomia, dat is Onderwijs
van den Loop des Hemels'. Stampioen kon alle berekeningen die nodig waren voor de
sphaera zo overschrijven en aan Steven Tracy, de werkelijke bouwer van het
planetarium, overhandigen.
Een rekenfoutje van Dirck
Er wordt vermoed, nee men weet
het eigenlijk wel zeker, dat het zo
moet zijn gegaan, dat de tweede
druk van Dircks Astronomia de toen
actuele stand van zaken in de
astronomie weergaf en Van Nierop
zijn boek(en) in het Nederlands
schreef (vrij ongebruikelijkjen niet
in het Latijn (hij schreef alleen in
het Nederduits, andere talen was hij
niet machtig), waardoor zijn ideeen
ingang vonden in relatief brede
lagen van de Nederlandse
bevolking. En Stampioen schreef
Dirck Rembrantsz' berekeningen
keurig over, maar hij wist natuurlijk
niet dat het schoen-makertje uit
Nieuwe Niedorp bij een van zijn
berekeningen een fout had gemaakt
(4), die in de tekst van zijn boek
was blijven zitten.
In de ZOgenaamde berekeningen van Ve]lum omslag van Van Nierops Nederduitsche Astronomia
Stampioen is exact dezelide
rekenfout te vinden als in de berekende planeetbanen van Dirck Rembrantsz van
Nierop, beschreven in zijn boekwerk 'Nederduitsche Astronomia
De onderstelling dat van Nierops 'Astronomia' als handleiding heeft gediend bij de
bouw van de Leidsche Sphaera wordt ook ondersteund door het feit dat Dirck
Rembrantsz van Nierop geen onbekende voor Stampioen was en dat een van de
opvallendste fouten in het sphaerabestek dat horlogemaker Tracy opstelde, terug te
voeren is naar de 'Nederduitsche Astronomia
Bij de omloopsnelheid van de planeet Jupiter en zijn vier maantjes heeft Dirck
Rembrantsz van Nierop een rekenfout gemaakt en wel bij de omloopsnelheid van het
maantje Ganymedes. Galilei had al in 1609 berekend dat de omlooptijd zeven dagen
en vier uur moest zijn. Dirck Rembrantsz van Nierop heeft abusievelijk uitgerekend
Door
t ii itrop
Historisch Niedorp, informatieblad 2016 nr. 1
