-24-
Stampioen
Voor het ontwerp en de bouw van de sphaera had Vroesen zich omringd met twee
bekende stadsgenoten, te weten de horlogemaker Steven Tracy (3) en de schout van
Kralingen Nicolaas Stampioen (1639-1721). Stampioen kwam uit een familie die grote
invloed had op het intellectuele klimaat in Rotterdam. De vader van Nicolaas
Stampioen was Jan Jansz Stampioen de Jonge (overleden ongeveer 1653), hij was de
leermeester geweest van onder andere Christiaan Huygens. Nicolaas Stampioen komen
we in verschillende publicaties ook tegen als fabricqmeester, landmeter en
mathematicus en uit liefhebberij deed hij aan sterrenkunde. Hij was ook benoemd tot
lid van een wetenschappelijke commissie van de Staten-Generaal, welke zich onder
andere bezighield met verschillende visies ter berekening van de plaatsbepaling op
zee, want voor de plaatsbepaling in lengtegraden was nog steeds geen goede methode
gevonden.
Een detail van de Leidsche Sphaera waarbij de fraaie dierenriem rond de sphaera goed is te zien
Uit een verslag van deze commissie blijkt dat Stampioen zich regelmatig beriep op het
werk van een andere iiefhebber' uit die dagen, Dirck Rembrantsz van Nierop. Dirck
was dus geen onbekende in de Stampioen-familie, want hij had eerder al samen met de
grootvader van Nicolaas een sterrenkaart vervaardigd. Na een degelijk onderzoek is
men tot de slotsom gekomen dat met de bouw van de sphaera een begin werd gemaakt
voor 1672. Er kan dan ook met recht van de oudste Copernicaanse planetarium-
sphaera in Nederland worden gesproken.
Historisch Niedorp, informatieblad 2016 nr. 1
