Jan Edel
Jan Edel werd op 30 augustus 1905 geboren in
Berkhout. Hij was de zoon van Klaas Edel en
Grietje Zijp. Op zijn veertiende werd hij
bakkersknecht, maar had in de jaren dertig
ineens geen vast werk meer. Het was nu
eenmaal crisistijd. Hij werd toen los werkman
en grondwerker, om toch maar wat brood op de
plank te krijgen. Zijn gezin kon natuurlijk niet
zonder. Uiteindelijk werd het de
werkverschaffing, de DUW, de Dienst
Uitvoerende Werken. Hij was inmiddels
getrouwd op 5 juni 1930 met de vrijwel even
oude Katharina Krabman uit Nieuwe Niedorp.
Aanvankelijk trok hij bij zijn schoonmoeder in,
maar verhuisde al in 1931 naar Alkmaar. Jan
kreeg vier kinderen: Grietje (Gre) in 1931,
Willem (Wim) in 1932, Jan in 1935 en Marie
(Rie) in 1937. (Met zijn zoon Jan heb ik op
school gezeten. Hij was slechts dertien dagen
jonger dan ik en is enige tijd geleden overleden,
bijna gelijk met zijn vrouw.)
Het is geen wonder dat vader Jan zich tijdens de armoedige tijd ging interesseren voor
politiek, in feite voor een wat meer belovende regeringsvorm dan ons toenmalige
koninkrijk. Daarin stond hij niet alleen. Het werd een vorm van communisme. Een
vorm waar Adolf Hitler een ongelofelijke hekel aan had, omdat het een regelrechte
bedreiging vormde voor het Duitsland dat hem voor ogen stond. En omdat het
communisme voor een belangrijk deel geinspireerd werd door een paar bijzonder
intelligente en sociaal voelende Joden, zoals Leon Trotski (van huis uit Lev Bronstein)
en een Rosa Luxemburg, werden zijn haatgevoelens tegenover het Joodse volk juist
enorm aangewakkerd. Hij sleepte daar, gek genoeg, een groot deel van het Duitse volk
in mee. Jan Edel werd een zeer actief werker voor het zogenoemde MLL-front, een
afkorting van het Marx-Lenin-Luxemburg-front. Deze namen waren nu eenmaal
onverbrekelijk verbonden met het communisme. Het is jammer dat deze richting na de
oorlog in een zeer kwalijke reuk kwam te staan door het uiterst wrede en
mensonterende leiderschap van Stalin.
Later werd dat nog eens versterkt door de misdragingen van een Mao en zijn
aanhangers. Hierdoor is de naam in de sfeer van de taboes terechtgekomen, terwijl het
in beginsel een uiterst sociaal ideaal betekende. De socialistische commune die vanaf
1903 in Nieuwe Niedorp een behoorlijk lange tijd heeft bestaan, was in feite op
hetzelfde ideaal gebaseerd. Maar deze werkgemeenschap was toch gedoemd te
mislukken, omdat het egocentrisme het op den duur altijd wint van de sociale idealen.
Er is natuurlijk geen sprake van dat we het Jan Edel kwalijk kunnen nemen dat hij iets
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 2
