-46-
Een iets andere versie
Van belang is het mogelijke verschil met de andere versie van het verhaal bij P. Dekker
in zijn boek 'Dijkwerkers, emigranten en handelaren'. Geheel afgezien van de stijl en
taal vinden we geen verschil met het eerste gedeelte, maar dan lezen we op bladzijde
58 de volgende zinnen: Omdat meerdere inwoners zich niet naar de kerk hadden
begeven, werd door de provoost en zijn ruiters jacht op hen gemaakt. Jonkheer
Diederik Sonoy, gouverneur van het Noorderkwartier, was het niet eens met de gang
van zaken en eiste dat de provoost met zijn ruiters vertrok. Hier werd gevolg aan
gegeven. Woedende Niedorpers wachtten hen echter ten zuiden van Alkmaar op en
schoten de provoost van zijn paard. De dader van de aanslag op schout Adriaen van
Dorp werd volgens genoemde 'Chronyk' nooit gevonden.
U ziet een wat andere tekst en een andere vraag rijst: Waarom waren de Niedorpers zo
boos? Kennelijk vonden ze het helemaal niet nodig dat een van hen als een misdadiger
werd gezien. Dat het een bekende Niedorper was, blijkt al uit het antwoord van de
predikant. Hij kende de man.
Belangrijke data
Stel dat zoiets werkelijk gebeurd is, met de dood van de schout als gevolg, zou men
dat dan al zo gauw vergeten zijn, dat de sterfdatum 1572 toch als juist en passend werd
beschouwd? Ik denk het niet. Vooral omdat het in de Niedorper archieven blijkt dat
Adriaen op 12 maart van het volgende jaar nog in functie was. Dat staat er niet met een
klein, weinig betekenend zinnetje, maar er staat geschreven dat hij op die datum een
boete heeft geeist van Claes Jansz Ghijses en Willem Jansz Kueck. En wel van vijf
pond Vlaams, oftewel dertig gulden, omdat ze op Nieuwjaarsdag niet ter boonloot
waren verschenen. En daar stond nu eenmaal overal straf op. (Zie voor wat die
boonloting inhoudt mijn vorige artikel 'Winkel als stad', biz. 16).
Het ziet er dus naar uit dat deze bijzondere grafsteen geruime tijd na 12 maart 1573
geplaatst moet zijn, zodat vrijwel niemand meer over die 1572 zou vallen. En die 26e
augustus 1574? Kan die datum juist zijn? Nou nee. Helemaal niet. Op dat ogenblik had
de Niedorper Kogge als schout Wilhem Pietersz. van Rhoon. En wel vanaf ongeveer 8
februari 1574. Zoals hierboven al ten overvloede vermeld, komen we schout Adriaen
voor het laatst actief tegen op 12 maart 1573. Omdat precieze data zo'n belangrijke rol
lijken te spelen bij het bepalen van het waarheidsgehalte van de verhalen kan die
twaalfde maart 1573 nog wat benadrukt worden. En wel door het feit, dat Adriaen
vervangen werd op 14 maart 1573 door een in de Niedorper archieven genoemde
'substituut' vervanger) Dirk Cornelisz.
Eindelijk ruimte voor de dood
Pas na de 12 maart ontstaat er ruimte voor een werkelijk overlijden van onze schout,
hoe gek dat ook moge klinken. Er doemt nu een totaal ander verhaal op. Een verhaal
dat afkomstig heet van zijn achterkleinzoon, een Pieter Adriaensz. van Dorp. Naar
verluidt zou onze schout zich beurtelings hebben opgehouden in Den Haag en zijn
kasteel op Groeneve(e)n, (zogenaamd) in de buurt van Santpoort. Toen Haarlem vanaf
drie december 1572 werd belegerd door de zeer beruchte zoon van de al net zo
beruchte Alva, Don Frederik, durfde Adriaen zich niet meer in Haarlem te laten zien.
Ondanks het feit dat hij daar, nog maar kortgeleden zowel schepen als burgemeester
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 2
