Het Oranje lint aan de borst van Aafje Pieters Gorter
kwam haar in 1796 duur te staan
-43-
door Jan Smit
De baljuw van de Niedorperkogge, Jan Dekker, vernam op 2 mei 1796 dat er de vorige
nacht in Winkel iets was voorgevallen wat niet door de beugel kon. Dekker zal
gedacht hebben, daar moest ik maar eens een rechtzaakje van maken, misschien valt er
voor mij nog wel een centje te verdienen. De daad bij het woord voegend meldde
Dekker nog diezelfde dag schriftelijk aan het 'Committe van Justitie der Stede Winkel'
het volgende.
Hij had van een der loslippige inwoners vernomen dat in de nacht van een op twee mei
Aafje Pieters Gorter, de huisvrouw van Pieter Jans Peetoom uit Aartswoud, zich niet
had ontzien om op een Winkeler bruiloft 'een lint van de Orange Couleur aan haar
borst te hechten en daarmee versierd zich onder de aanwezige personen te vertonen'.
De 27-jarige Aafje had buiten pijn en banden van ijzer de volgende bekentenis gedaan:
'Ze had op de bruiloft van Klaas Warnaar uit Winkel, in aanwezigheid van alle
bruiloftsgasten, waaronder ook een van de dienders der justitie, zich versiert met een
lint van orangie couleur, dat aan haar borst was gehecht en daarmee versiert begaf ze
zich onder de aanwezige gasten onder het zingen van de ondeugendste orangie
liedjes.'
Gedetineerde Aafje verklaarde wel zulke ongepastheden door dronkenschap gedaan te
hebben en ze wist niet meer hoe ze aan het oranje lint gekomen was, maar meende dat
ze het op de vloer tussen de bruiloftsgasten had gevonden. Toch waren dit dingen
volgens de baljuw, die aanleiding zouden kunnen geven naar een weg tot oproer van
het volk. 'En omdat zulke daden direct strijdig zijn tegen de zin en mening van de
placaten van de Provisionele Representanten van het Volk van Holland en de orde en
rust ten sterkste moet worden gehandhaafd, kon deze overtreding van Aafje Gorter niet
worden getolereerd en moest ze worden gestraft als voorbeeld voor anderen'.
De uitspraak of conclusie van het Justitionele Committe der Stede Winkel luidde
tijdens de extra ordinaire rolle op 18 mei 1796: 'dat recht doende uit de naam van het
volk van Holland, onze Aafje Gorter voor de tijd van tien jaar uit de Niedorperkogge
werd gebannen, zonder daar weer in te mogen komen op poene van zwaardere
straffen'. Voor Aafje was de verbanning geen hele zware straf want ze woonde
inmiddels met haar man Pieter Peetoom in Aartswoud aan de zuidoostkant van de
Langereis en dus niet in de Niedorperkogge. Aafje werd ook veroordeeld in betaling
van de proceskosten plus de kosten van justitie.
Aldus Gearresteert op de 18e mei 1796
Bij Mij Present
was getekent Jan Glas
President van het committe van Justitie.
Winkel, 2015
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 2
