-39-
In onze tijd blijkt de familienaam Koetenburg volledig verdwenen te zijn. Dat geldt
weer niet voor een andere naam die wel een soort pendant lijkt van de Koetenburg: de
Kieftenburg. Deze boerderij ligt dicht bij Haringhuizen in de bocht van de
Hogebierenweg. We zouden als Historisch Niedorp de eigenaar wel eens kunnen
voorstellen om deze mooie naam weer op de boerderij te zetten, net als bij de
Koetenburg. Op de familienamenbank komen we de naam Kieftenburg 142 keer tegen,
verspreid over ons land. Maar om in de buurt te blijven, al 51 keer in Hoorn en 14 keer
in Medemblik.
Om in onze omgeving nog een gebouw
aan te wijzen met de uitgang 'burg'
kunnen we 'Vreeburg' noemen. Het is de
naam voor een prachtige oude
stolpboerderij aan de Loet in Schagen
waarin een boerderij- en rijtuigmuseum is
gevestigd.
De uitgang 'burg' is in ons land zeer
geliefd geweest. Er worden zo'n 150
verschillende namen met deze uitgang
aangegeven in 'Huizinga's complete Lijst
Vreeburg, boerderij-en rijtuigmuseum in van Narnen uit 1998. Van Alenburg tot
Schagen Zwijnenburg. Oorspronkelijk waren
'burgen' in het algemeen kasteelnamen.
Dat ligt voor de hand. We denken bijvoorbeeld aan de Torenburg, de Middelburg en de
Nijenburg bij Alkmaar. Het was deftig om er in latere tijd toch maar een bouwwerk
mee op te sieren, en soms zelfs een heel landgoed. Sommige namen slaan op plaatsen
of gehuchten. Een dorp in de buurt heet Rustenburg. Zeer waarschijnlijk naar een
herberg genoemd. Een enkele maal is er een vermoeden dat er eigenlijk sprake was
van een naam van een brug. Twee letters zijn gemakkelijk omgedraaid. Ik denk hierbij
aan Lolleburg, op de splitsing van de Haringhuizerweg met de Grotewallerweg, aan de
zuidkant van Schagen. Heel goed mogelijk dat die omdraaiing hier het geval is
geweest. Maar de grappige naam is, naar mijn indruk, langzamerhand in het
vergeetboek geraakt.
Om nog even terug te komen op Zwijnenburg, Zwienenberg bestaat ook. De uitgang
'berg' komt zeer veel voor. Het blijkt soms al te gelden voor plaatsen die maar een
petieterig klein beetje boven het maaiveld uitsteken. Kennelijk sprak dat de
Nederlanders aan, terwijl namen met 'dal' of 'del' nogal zeldzaam zijn. Het woord
'berg' heeft van zichzelf iets verhevens. Dat is aantrekkelijk gebleken.
Wat betreft de uitgang 'burg' heb ik in mijn vorige artikel over de naam Den Helder al
naar voren gebracht, dat burg ook dijk betekend heeft. Van oorsprong is dat Oud-Fries.
Er zijn een paar voorbeelden genoemd als Sasburg (dat een dijk bij een of andere sluis
betekende) en Kleiburg. Het mooiste voorbeeld was natuurlijk de naam Aart van
Dobbenburgh. Ik heb trouwens een plaatsnaam ontdekt in het Plaatsnamenboek van
Van Berkel en Samplonius waar een burg inderdaad een dijk wordt genoemd. Dat is in
dit boek echt een unicum. De Friese plaats heet Burgwerd en heette in 1400
Burchweert, in vijf eeuwen dus weinig veranderd. Dat 'burg' wordt hier vertaald met
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 2
