De Waard- en Groetpolder, deel 5
16-
Historie van de architectuur
door Henk Komen
Dit artikel is een vervolg op het eerste deel: De oudste bewoning in de Waard- en
Groetpolder (zie Historisch Niedorp november 2013, nummer 61), deel 2:
Middeleeuwse veenontginningen (mei 2014, nummer 62), deel 3: De inpoldering
(november 2014, nummer 63) en deel 4: Historie van het landschap (mei 2015,
nummer 64). Deze artikelenserie is een bewerking van de in 2002 verschenen
rapportage 'Cultuurhistorische verkenning Waard- en Groetpolder' van dezelfde
schrijver, gemaakt in opdracht van het gemeentebestuur van Niedorp.
De Waard- en Groetpolder is een gebied dat vanaf zijn ontstaan schaars voorzien
is geweest van bebouwing. Het merendeel van de architectuur heeft
oorspronkelijk een agrarische bestemming en dat is grotendeels zo gebleven tot
de dag van vandaag. Er is sprake van boerderijen, tuinders- en
arbeiderswoningen. Door de grote armoede die de beide polders lange tijd
hebben gekend, is de architectuur van oudsher zeer sober: overwegend
stolpboerderijen (waarschijnlijk alle uit de beginperiode) en boerderijen
bestaande uit een smaller voorhuis en een achterliggende bredere rechthoekige
stal.
De bebouwing concentreert zich langs de beide hoofdwegen, de
Waardpolderhoofdweg en de Groetpolderweg en langs de Westfriesedijk. De in de
polder voorkomende architectuurhistorisch waardevolle stolpen hebben door hun
ruimtelijke ligging een landschappelijke waarde. De van 'waarde' en 'hoge waarde'
opgenomen voorbeelden van architectuur uit de Waard- en Groetpolder zijn in deze
inventarisatie opgenomen als voorbeelden van goed, tot redelijk goed bewaard
gebleven representanten uit de historische architectuur van beide polders. De
beschrijving van de panden is uitsluitend gebeurd vanaf de openbare weg en de
ouderdom is een schatting naar aanleiding van literatuur en beoordeling. Alleen die
architectuur is beoordeeld welke binnen de voormalige gemeente Niedorp is gelegen,
dus de gehele Groetpolder en het zuidelijk deel van de Waardpolder.
In 1845 werd in de Waardpolder de eerste schuur gebouwd op kavel 11 (nu
Waardpolderhoofdweg 22) en in de Groetpolder de eerste boerderij op kavel 31 (nu De
Strook), welke woning in 1945 is verbrand. In 1862 waren er 26 boerderijen en 44
arbeiderswoningen, een smederij en een wagenmakerijAan de bouwtrant van de
boerderijen zijn de verschillende typen te herkennen. Vooral de Noord-Hollandse
stolpen, waarin een groot gedeelte is ingericht voor woning en veestalling, waren
vanaf de beginperiode overheersend. De stolpen hebben meestal een dubbel vierkant
en zijn zo groot omdat ze ook dienden voor opslag van akkerbouwproducten. Deze
heel grote stolpboerderijen zag je met name in akkerbouwgebieden als de
Wieringerwaard en de Waard- en Groetpolder. Ook werden er landbouwschuren
gebouwd met een woning ernaast.
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 2
