Mijn en dijn in de Eerste Wereldoorlog
-35-
vervolg op een artikel in Informatieblad november 2014
door Maarten Mooij
De laatste twee oorlogsjaren waren voor Nederland de zwaarste. Door schaarste aan
levensmiddelen, strenge distributieregels en de rantsoenering nam de onvrede onder de
bevolking toe. Het gevolg was dat kantonrechtbanken druk werk hadden met het
berechten van 'kleine vergrijpen'. In onze regio moesten de vermeende delinquenten
zich verantwoorden in Schagen. Bij overtredingen van de boter-, jacht-, slacht-,
visserij- of vervoerswet (vervoeren van land- en tuinbouwproducten zonder
vergunning), kon men rekenen op straffen die varieerden van 2 tot 150 gulden boete of
2 tot 50 dagen hechtenis. Zwaardere gevallen behandelde de arrondissementsrechtbank
in Alkmaar. Twee 'grote zaken' die in het jaar 1918 in deze rechtbank behandeld
werden, vond ik opvallend: de diefstal van broodkaarten in het gemeentehuis van
Winkel en van koper te Hoogwoud.
Broodkaartendiefstal
Eind november 1918 werd in Alkmaar de ^j^ondlSSeiTientS Rechtbank
zaak behandeld van de beklaagde Pieter Allr at
de Leeuw, 26 jaar oud. 'Thans eenige tijd m
gedetineerd in het huis van bewaring te BrOOdkaarlendielSlal te Winkel.
Amsterdam', meldde de Schager Courant
van 20 november 1918. De tenlastelegging was dat verdachte een tachtigtal couverten,
waarin zich broodkaarten en dagkaarten bevonden, had ontvreemd uit het
gemeentehuis van Winkel.
Pieter had een bollenbedrijfje in Winkel dat in de loop van de oorlog failliet werd
verklaard. Hij moest op zoek naar andere middelen van bestaan, temeer daar hij
kostwinner was voor zijn moeder. In Amsterdam lagen zijn 'kansen voor een beter
bestaan'. De 'zwarte handel' tierde er welig vanwege voedselschaarste. Ter illustratie
hoe groot de schaarste daar was: Amsterdam had in juli 1917 behoefte aan 3000 mud
aardappelen (een mud aardappeien komt overeen met 70 kilogram). Geleverd werd er maar 1250
mud. Op 2 juli van dat jaar brak het zogenaamde aardappeloproer uit dat door het leger
werd onderdrukt. Met als gevolg 4 doden.
'Een andere bron van zijn kansen' lag in
het gemeentehuis van Winkel. In de
nacht van 24 op 25 September haalde
Pieter eerst een ladder op die was
opgeslagen bij het tramwegstationnetje
van Winkel. Via de achterzijde van het
gemeentehuis klom hij door het raam van
de eerste verdieping naar binnen. De buit
werd op de Nieuwedijk in Amsterdam te
gelde gebracht, opbrengst 540 gulden. WachdokMl winkel met ladder, hetcoqllls delicli
Kort daarna werd hij gearresteerd met van Pieter de Leeuw
nog 354,40 gulden op zak.
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 1
