-32-
naar Duitsland. Hij zat dan met een geweer in een zogenoemd remhokje op een van de
wagons en moest op eventuele vluchtelingen schieten. Naar verluidt zou hij er
opzettelijk naast hebben geschoten. Hij zou juist zeer veel respect hebben gehad voor
de moed van degenen die een sprang van de trein waagden. Dat waren volgens Simon
echte helden. Omdat het werk wel bijzonder link begon te worden, is hem een
onderduikadres voorgesteld. Maar Simon heeft er geen gebruik van gemaakt. Op 15
juli 1943 werd hij ingezet bij de Tweede Politiecompagnie's Gravenhage. Daar heeft
hij zich met twaalf collega's verzet tegen bepaalde onplezierige opdrachten. Dat
ontging de bezettende macht natuurlijk niet. De agenten werden met bijna dertig
anderen, voornamelijk uit Amsterdam, opgepakt en op 16 September 1944 op transport
gesteld naar Kamp Amersfoort. Op 11 oktober is men vandaar vertrokken naar Kamp
Neuengamme. En dat gebeurde samen met 602 gegijzelde mannen uit Putten! Putten
werd zwaar gestraft, omdat er een aanval van het verzet had plaatsgevonden op een
auto, waarbij een Duitse officier het leven liet en een andere zwaar gewond raakte. Op
bevel van ene generaal Friedrich Christiansen werd de gijzeling geboden en bovendien
honderd woningen in brand gestoken. Van de 602 mannen uit Putten zijn er
uiteindelijk maar 48 teruggekomen. In Ladelund, in het noorden van Sleeswijk-
Holstein, blijken al binnen drie maanden 111 Puttenaren te zijn omgekomen. Bij de
aanleg van de zogenoemde Friesenwall.
Deze geschiedenis mag nog wel eens
gememoreerd. Een van de grate
tragedies in bezet Nederland! Het
maakt al duidelijk dat ook Simon niet
veel kans had het er levend van af te
brengen. Allerlei Duitse kampen
waren ingericht op 'Vernietiging door
arbeid'. Daarop maakte Neuengamme
geen uitzondering. In het bijkamp
Husum, een havenstadje tegen de
Deense grens, verloren de meeste
Nederlanders het leven. Ongeveer
vijfhonderd!
Omdat er bij de meeste mensen niet zo heel veel bekend is over de talloze strafkampen
van de nazi's wil ik daar wat nader op ingaan. Het plaatst de mens als mogelijke beul
en als slachtoffer weer eens in het licht. En het verschijnsel blijkt helaas van alle
tijden. Neuengamme, op zo'n dertig kilometer oostelijk van Hamburg, werd in 1938
zelf opgericht als buitenkamp van Sachsenhausen bij Berlijn. De Staatsbouwmeester,
Albert Speer, ontdekte dat de lokale kleisoort, de 'Ton', van uitstekende kwaliteit was
om als grondstof te dienen voor een toekomstige herbouw van Hamburg. In eerste
instantie ging het om het weer opstarten van een oude verlaten steenfabriek.
Neuengamme heeft zo'n 5500 Nederlandse gevangenen geteld. De meesten afkomstig
uit het verzet en wegens het maken en verspreiden van illegale bladen als Trouw of
Vrij Nederland.
In 1938 werd Neuengamme een staatsonderneming van de SS met arbeiders uit kamp
Ter herinnering aan de omgekomen mannen uit Putten
een Veluwse kei
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 1
