In de marge van Loesje,
-31-
opdat wij niet vergeten
door Jan Keuken
Dit artikel gaat niet over het meisje dat op 1 februari 1944 in Auschwitz is vermoord,
maar het heeft er zijdelings mee te maken. Een oud-Niedorper sprak zijn ergernis uit
over het gedrag van de toenmalige politieagent die assisteerde bij het uit het huis
wegvoeren van het Joodse meisje. Het hoorde uiteraard bij zijn opdracht, of hij wilde
of niet. Kunnen we hem lafheid verwijten, of slecht Nederlanderschap? Daar gaat het
om. Ik heb me daar al eerder over uitgelaten, maar wil er voor de duidelijkheid nog
maar wat woorden aan wijden. Dat werd gei'nspireerd door een paar goede vrienden uit
Hoorn. Een zekere Simon Besseling, een oom van mijn Hoornse vriendin, wordt nog
steeds als een held vereerd, en wel als politieagent in oorlogstijd. Hoe is dat mogelijk?
Om met zijn einde te beginnen: men neemt aan, dat hij als gevangene in Neuengamme,
in de buurt van Hamburg, is omgekomen, hoewel 'omgebracht' waarschijnlijk een
beter woord is. Volgens de Oorlogsgravenstichting zou het echter een zogeheten
buitenkamp Kdo-Meppen geweest kunnen zijn. Niemand weet het zeker. Er wordt ook
gesproken over de ontruiming van het kamp Meppen-Versen, tegen het eind van de
oorlog. En het is niet uitgesloten dat hij omgekomen zou zijn bij de deportatie van
gevangenen op een drietal passagiersschepen in de Liibecker Bocht. Schepen die de
Duitsers zelf tot zinken zouden willen brengen op de Oostzee. Maar dat werk werd
hun door een bombardement van geallieerde vliegtuigen -per vergissing- uit handen
genomen. Hierbij kwamen veel meer mensen om dan bij de ondergang van de Titanic.
Zo'n 7000 van de 9000! De Engelse vliegers meenden dat er op de schepen sprake was
van een Duitse troepenverplaatsing. Is Simon daarbij omgekomen? Het is niet te
zeggen. Daarom houdt men het maar op Neuengamme.
Simon Besseling, geboren op 5 november 1921, was een
eenvoudig man. Zijn opleiding bestond uit lager
onderwijs, een avondwinterschool, wat algemene
handelskennis en lessen op de land- en tuinbouwschool.
Zijn opa woonde naast een politieagent met de naam
Zwagerman. Een naam in de omgeving van Enkhuizen die
we ook al uitgebreid ontmoet hebben bij de
levensgeschiedenis van Piet Zwagerman. Onze
Zwagermanstraat heet toevallig niet voor niets zo. Deze
Zwagerman was zelf agent van politie en adviseerde
Simon te solliciteren naar hetzelfde beroep, omdat er in
een krantenadvertentie naar gevraagd werd. Wat er bij
Simon precies heeft voorgezeten om hierop te reageren?
Misschien het idee dat hij ondanks de Duitse bezetting iets
goeds kon betekenen voor zijn landgenoten? Wellicht. Hij simon Besseling als agent
werd aangenomen en kreeg een opleiding van drie
maanden in Schalkhaar, vlak bij Deventer. Daarna werd hij ingezet bij de douane en
grensbewaking. In de tweede helft van 1942 moest hij als bewaker treinen begeleiden
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 1
