-24-
die niet als zodanig kunnen vinden. Het opvallende is dat haar huwelijkspartner Teunis
Oepkes heette. Teun is een Friese jongensnaam, ook al staat hij op die oude
vertrouwde Hollandse leesplank. En Oepkes is een afleiding van de Friese voornaam
Oepke. Het betekent eigenlijk 'Van Oepke'. Meester Oepkes was de hoofdmeester uit
mijn jongenstijd. (Hij was de opvolger van meester Wessels van wie boze tongen wel
beweerden dat hij behoorlijk Duitsgezind was. Maar hij speelde die houding juist met
verve als actief verzetsman!)
We beschouwen IJttje maar voorlopig als een Friese voornaam. We lezen trouwens
ook een IJtje Rezelman. Bij Meintje de Ruiter bekruipt ons weer de twijfel. Dat
Meintje afkomstig is van Meine, dat kennelijk in de verte nog weer verband houdt met
Menno, klinkt ons tamelijk Fries in de oren. Ook al wordt dat niet bevestigd. Hetzelfde
geldt voor Eltje, Eltje van Well. Misschien is ook hier nog een verband met Elke en
Elko. Maar overtuigend is dat niet. Soms hebben we te maken met een eigen
koosnaampje. Op een steen zien we Rienkje Haagsma en Foppe Haagsma staan. En
daaronder Tjipkjen Haagsma-Boersma. Hier is onmiskenbaar sprake van een hele
Friese familie! Dan treffen we Geeske Boomsma. Ook hier in beide delen Fries.
Bregje van Ham lijdt ook geen twijfel. Dieuwertje Zeeman komt voor op de lijst van
Friese meisjesnamen. Maar dan komen we bij Aafje Strijbis. Nooit gedacht dat mijn
eigen grootmoeder een Friese voornaam zou hebben. Zo ontdek je nog eens wat.
Als Aafje Fries is, kunnen we dat ook verwachten bij Aagje. Dan denken we
bijvoorbeeld aan Aagje Hart of Aagje Hartman. Wat zegt de lijst van Friese
meisjesnamen? Inderdaad! We eindigen dan met Geertje Schotsman dan wel Geertje
Kooijman. Hoe zit dat Geen twijfel nodig. Allemaal Fries.
Zijn er nog enkele conclusies te trekken, afgezien van het feit dat we toevallig iets
meer Friese meisjesnamen aantreffen dan jongensnamen? Ja, het valt op dat er nogal
wat meisjesnamen zijn die op kje, ke of tje eindigen. De verkleinende suffix heeft naar
alle waarschijnlijkheid te maken met liefdevolheid en soms met een vrouwelijke vorm
van een mannelijke naam. Van de oudere Westfriezen is trouwens bekend dat ze graag
verkleinwoorden gebruikten. Soms in nederigheid en soms wat beledigend. Als een
man een manje wordt genoemd, is hij daar niet bepaald trots op. Hetzelfde geldt
trouwens voor een mannetje.
Zijn nu alle Friese voornamen op mijn vertrouwde hof aan de beurt geweest? Ik denk
het niet. Het was ook niet de bedoeling om het in een of ander proefschrift op te
nemen. Maar het blijft verbazingwekkend dat het Fries zo'n belangrijke rol speelde en
nog steeds speelt bij de naamgeving. In mijn eigen familie is het dan wel geen schering
en inslag, maar het is veel meer aanwezig dan ik me ooit heb gerealiseerd.
Nieuwe Niedorp, 2015
Bronnen:
Friese jongensnamen op het internet
Friese meisjesnamen op het internet
J. van der Schaar: Woordenboek van voornamen
J.A. Meijers en J.C. Luitingh: Onze voornamen
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 1
