-21-
bedrijf. Bij het bereiken van het gewenste niveau in de polder gaat het blad van de
hoofdvaan horizontaal en dat van de bijvaan verticaal. In deze stand stuurt de molen
zichzelf uit de wind. De pomp is dan 'uit bedrijf. De molen heeft geen rem (vang). De
constructie is zo uitgelegd dat de molen niet 'op hoi' kan slaan bij te hoge
windsnelheden. De aslageringen, tandwieloverbrengingen, het pompgedeelte, zorgen
met hun wrijvingsweerstanden voor de remmende werking.
Als dit u niet kan boeien, of u vindt het echt 'voer voor techneuten', dan wil ik u
verwijzen naar de wereld van de poezie, naar de gedichtenbundel 'Het balkon' van de
schrijver Robert Anker, (geboren in 1946 te Oostwoud NH) uitgegeven bij Quirido,
waarmee hij in 1983 de Jan Campert-prijs won. Een lyrisch gedicht uit deze bundel
heet 'Bosman, Piershil'. Enkele regels uit dit gedicht:
Achter glas tot zien beperkt: wolken jagen over het gras, golven graven in het
water, Bosmansmolen uit Piershil, staat vrijwel stil.
Enige Bosmanmolentjes hebben de status rijksmonument gekregen. Nuchter
beschouwd zegt dit toch ook wel iets.
Blijft de vraag waar het molentje van de Wirgsloot is gebleven. En daaraan gekoppeld,
wat is het 'verleden' van de Mientwegmolen? Lange tijd leefde bij mij de
veronderstelling dat we best te maken zouden kunnen hebben met hetzelfde molentje.
Met de volgende twee beschikbare gegevens valt dit niet hard te maken. Het enige wat
vaststaat is dat beide molens tot het type A-Ford-model behoren. De bevestiging
hiervan kwam van Jan Keuken (voorzitter SHN) en Aat Wit (oud-voorzitter SHN).
Rond 1980 heeft de Stichting Historisch Niedorp een Bosmanmolen van Adrie
Kramer, toentertijd wonende aan de Oosterweg te Nieuwe Niedorp, overgenomen. Na
een jaar opslag in Winkel is deze geplaatst op de huidige locatie te Lutjewinkel. Adrie
Kramer, hij is onder andere onderwijzer geweest aan de ulo Mavo te Winkel, had
hierin duidelijkheid kunnen verschaffen. Helaas is Adrie enige jaren geleden
overleden.
Een ding is voor mij zeker. Het Bosmanmolentje in het weidemeertje te Lutjewinkel is
een beeldbepalend element in het landschap met cultuurhistorische waarde. Wie
daaraan twijfelt, verwijs ik naar het stuk 'definitie cultuurhistorische waarde' van de
Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
Winkel, maart 2015
Verantwoording en geraadpleegde bronnen:
Firma Bosman Watermanagement b.v. Piershil
'Windenergie' een werkdocument van de Rijksdienst v.d. IJsselmeer Polders 1975. W de Bruyn
www.handreikingenerfgoedenruimte.nl vraag 4 'wat is definitie cultuur hist, waarden
www.aford.nl
www.wikipedia.org/wiki/Bosman-molentje
www.molensinnoordholland.nl
www.dbnl.org biz. 16 Robert Anker 'Bosman Piershil'
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 1
