-15-
was niet voor niets een torp, een woonterp opgeworpen ergens midden in het Koegras,
die later nog als begraafplaats mocht dienen. Ook de doden hadden enig recht op een
zo droog mogelijke plaats. Het lijkt me goed om maar eens te veronderstellen dat de
Helderbuurt in den beginne, naar alle waarschijnlijkheid, niet direct op kweldergrond,
maar op de zandige uitlopers van de Noorderduinen was gevestigd. Maar dan afgezien
van wat vissers op de zeereep, van wie de boten op het strand lagen. Van levensbelang
was in elk geval goed drinkwater. In en bij het duingebied kon daar altijd in voorzien
worden. Volgens voornoemd 'Etymologisch woordenboek' komt het woord kwelder
alleen voor in het Noord-Nederlands, het Fries en het Nederduits en wordt gebruikt
aan de Waddenkust voor wat elders gors heet. (Dit is niet helemaal juist. Soms komen
we wel degelijk een gors aan de Waddenkust tegen. Zelfs op het Huisduiner eiland en
grenzend aan de inmiddels zeer bedreigde Helderbuurt.)
Van Kelders, kwelders en hellers
Zelf vermoed ik dat het ontbreken van de 'w' in de term Kelders, bij een aantal
zogenoemde 'verbrokkelde' kwelders, ten zuiden van Terschelling, veroorzaakt zou
kunnen zijn door een 'begrijpelijke' leesfout in de oude schrijfwijze quelders. Zie biz.
831-833 in 'de Convexe Kustboog' nr. 4 van Henk Schoorl. Maar het lijkt me
eigenlijk wat aannemelijker om dat verbrokkelde te laten slaan op een oorspronkelijke
grote kwelder die door getijstromen in stukken is geraakt. Heel misschien heeft men
daarom ook de term Kwelders maar wat verbrokkeld door de 'w' maar eens weg te
laten. Wie het weet mag het zeggen. Maar de term Kelders lijkt me zeker een
onmiskenbare verbastering van Kwelders. Komen we nu bij een veronderstelde maar
veel vreemdere verbastering: waarom was er bij de Oost-Friezen af en toe behoefte om
bij enkele kwelders ineens met die vreemde term 'heller' aan te komen?
''S e h a a I
Tekening van Henk Schoorl
De zogenoemde Kelders ten zuiden van Terschelling, genoemd naar de 'verbrokkelde' kwelders.
Moet waarschijnlijk een grote verbrokkelde kwelder zijn.
Een dobbe of een hollestelle
Wat lezen we in het Duits? In de voetnoot op biz. 98 van 'Zeshonderd jaar water en
land' staat iets aangehaald uit een Duits boek over een 'Teichlinie'. (De titel vindt u bij de
Bronnen.)
Historisch Niedorp, informatieblad 2015 nr. 1
-s.
