pp (fj)^ na toltjtu bit outoelutftt'Wbic -14- Keurboeken Bij elk stadsrecht hoorde een zogeheten handvest. De handvesten van de diverse dorpssteden leken aanvan- kelijk veel op elkaar, maar konden op verschillende punten wat afwijken. De de nodige en rechten het algemeen genoemd. Het lijsten met voorschriften werden in keurboeken {-&*) t&C humify W /Wc bmrWl ig 1^1 <JV<; t>oiv tWn- fvHtfV fakifa V>e+rfy bb* jv"*^ iweffy Oy De ingang tot de Ouwe Keuren van Winkel, waarschijnlijk van na 1452. Toegevoegd onder hertog Filips (die overigens ook bekend staat als Filips de Goede). eerste keurboek van Winkel uit 1415 is allang verdwenen. Het was voor een groot deel op dat van Schellinkhout gebaseerd. Maar we weten van een volgend keurboek met het opschrift Ouwe keuren op die handveste gemaeckfDat dateerde pas van na 1452, van na het zogenoemde 'poortrecht' dat men van Filips weer genadiglijk mocht ontvangen. De poorters waren de inwoners van een stad, dan wel een Westfriese dorpsstad. Helaas is ook dit oorspronkelijke boek verdwenen, maar er zijn gelukkig nog enkele afschriften van. Wat stond er zoal in dat eerste Winkeler keurboek? Na wat algemene zaken gaat het al gauw over 'vechten', onmiddellijk gevolgd door 'vrede geven'. Kennelijk een buitengewoon belangrijk onderwerp. Alleen de schout en schepenen mochten in het algemeen vrede geven. Maar ook de 'raden', oftewel de burgemeesters die ook wel poortmeesters werden genoemd. Vervolgens speelde het volgende item een rol: Van wetsachtige tuygen, oftewel getuigen van wie de eed was afgenomen. Als er een of andere rechtszitting op komst was, een gading, oftewel een geding, kwam de bode in actie. Het weigeren om met hem mee te gaan leverde meteen drie schelling boete op. Veranderingen Als we kijken naar een bevestiging en een uitbreiding van het Winkeler stadsrecht door Filips in 1452, lezen we iets merkwaardigs. Er wordt bij een reeds gepakte, maar nog niet veroordeelde dief het gestolene niet meer als voorheen, op de rug gebonden, maar 'op de hals'. Daar komen waarschijnlijk de oude uitdrukkingen vandaan 'je iets op de hals halen' en 'iemand iets op de hals schuiven'. Maar vermoedelijk wordt de nek bedoeld en dat verschilt maar weinig van de rug. De hele handeling blijft ons overigens bevreemden. In dit zogenoemde afschrift komen we allerlei andere zaken en bewoordingen tegen dan in de oorspronkelijkere versies. Er staat onder het hoofdje 'Van de keuren maken' dat de schepenen veranderingen en toevoegingen kunnen machtigen. De hertog en de zijnen lieten zich duidelijk niet onbetuigd. Verre van dat! Er staan naar ons gevoel nogal wat vanzelfsprekende rechten vermeld, zoals bijvoorbeeld dat men gebruik mag blijven maken van de wegen, bruggen, dammen en wateringen, zoals men gewend is. Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 2 fMllC

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Informatieblad stichting Historisch Niedorp | 2014 | | pagina 14