-13- Uitzonderingen Op bladzijde 130 vermeldt De Goede een aantal plaatsen die het indertijd om de een of andere wat duistere reden niet tot een 'stad' hebben geschopt: de banne Eenigenburg de banne Harenkarspel de banne Warmenhuizen de banne St. Maarten de banne Valkkoog de banne Veenhuizen de banne Ursem (de banne Burghorn kreeg in verband met de latere bedijking pas in 1462 stadsrechten) Men heeft zich natuurlijk afgevraagd waarom genoem- de plaatsen uit het Geestmerambacht er buiten vielen. Het gaat dan voor- namelijk om het noordelijk deel van het Geestmeram bacht (dat oorspronkelijk het Geest- mannerambacht heette, naar de mannen van de geest- gronden). Er wordt verondersteld dat een vroegere Hollandse ingang tot het Westfriese gebied in de buurt van Eenigenburg liep en dat een hele streek tussen Valkkoog en Warmenhuizen al vroeg in het bezit is geweest van Hollandse eigenaren. Men denkt dan aan de abdij van Egmond, de heren van Egmond en die van Akersloot. Maar men is er niet zeker van. Archiefstukken die volledige duidelijkheid zouden kunnen verschaffen zijn helaas nog niet gevonden. Dat men al eerder dan in 1289 vanuit Holland bezittingen in Westfriesland zou hebben gehad, wordt ook gesuggereerd door de naam Vroonen. Dat zou, uitgaande van de naamsbetekenis, oud-grafelijk gebied kunnen zijn geweest, misschien wel van Willem II. (Ter vergelijking noem ik Franeker dat vroeger Vronakker heette, de Akker van de graaf.) Misschien was het een reden te meer om de Westfriezen daar in 1297 op de Vroonergeest een onvergetelijke nederlaag te berokkenen en Vroonen later met een grimlach onder de banier van Alkmaar te voegen. Hoe het zit met Ursem en Veenhuizen binnen het Geestmerambacht, respectievelijk aan de overzijde van de Schermer en de Grote Waard (de latere Heerhugowaard) is nog volstrekt onduidelijk. Zulke problemen blijven intrigerend. Van Ursem kan nog gezegd worden ik citeer Jan de Bruin in WFON 2014, biz. 40— dat Ursem wel beschikte over de lage en middelbare jurisdictie, maar dat de hoge jurisdictie viel onder het baljuwschap van de Nieuwenburg (de voormalige dwangburcht vlak bij Oudorp). De Burghorn is een in 1456 op de zee herwonnen stuk land. De naam betekent letterlijk Dijkhoek. Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 2

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Informatieblad stichting Historisch Niedorp | 2014 | | pagina 13