-10-
vergoeding aan de afgezette baljuw te betalen. Daar konden ze niet onderuit. Het
westerbaljuwschap werd in 1415 afgeschaft, dus in hetzelfde jaar dat de stadsrechten
aan Winkel toevielen. Of daar ook vergoedingen tegenover stonden is me niet bekend.
Enkhuizen en Hoorn hadden intussen in 1356, onder graaf Willem V van Henegouwen
hun stadsrechten ontvangen. Uiteindelijk naar voorbeeld van het Hollandse Haarlem.
Er moest uiteraard altijd aan de graaf betaald worden voor die bijzondere rechten,
waarvan wellicht de 'hoge jurisdictie' de belangrijkste was. Zo kon men zijn
misdadigers desnoods tot de doodstraf veroordelen. Men kan zich voorstellen dat de
steden dit recht buitengewoon graag wilden uitoefenen. Men waande zich dan volledig
zelfstandig.
Het 13e-eeuwse kasteel Radboud wordt in 2014 opnieuw gerenoveerd. In de loop van de eeuwen is er al heel
wat aan veranderd en verfraaid
Over de dorpssteden
Na de echte Westfriese steden volgde een wat minder vanzelfsprekende plaats,
namelijk Grootebroek in 1364. Dat gebeurde onder Albrecht van Beieren die optrad als
vervanger voor zijn krankzinnige broer Willem V. Het werd Stede Broek. Het eerste
echt kleine dorp dat graag met een volledig stederecht werd vereerd, was
Schellinkhout, niet ver van Hoorn. Dat gebeurde in 1402. Zo'n rechtverlening leverde
wat extra inkomen voor de toenmalige graaf, Albrecht van Beieren. Dat extra inkomen
was zeer welkom, want graven gaven al gauw meer uit dan ze binnenkregen. Men
veronderstelt echter, dat verbetering van de rechtspraak de hoofdreden zou zijn
geweest. Het is in elk geval opvallend dat de stedelijke economieen in Holland zich in
de periode 1375-1425 buitengewoon sterk hebben ontwikkeld. Maar het toekennen
van stadsrechten aan de dorpen kan daar natuurlijk niet aan hebben bijgedragen. Dat
kan ook niet de bedoeling zijn geweest. Het duurde niet lang of andere kleine dorpen,
onder het graafschap van de opvolger van Albrecht, Willem VI van Beieren, volgden.
Hoogwoud in 1414 en Niedorp, Winkel, Schagen, Langedijk, Barsingerhorn en Tessel
in 1415. (Ik schrijf graag Tessel in plaats van Texel, omdat naar mijn idee Tessel de
Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 2
j