De Eerste Wereldoorlog 1914-1918
-6-
De beproevingen van de mobilisatietijd
door Maarten Mooij
Deel 1
Het was 1 augustus 1914, half vier in de middag. De
kerkklok van de Nederlands-Hervormde Kerk in
Winkel luidde, net als elders in ons land. De klok
verkondigde een andere boodschap dan
gebruikelijk. Geen aankondiging van een kerkdienst
of begrafenis. Voorgevoelens werden bewaarheid:
het wordt oorlog. Op aanplakbiljetten, die kort
daarvoor in de gemeente waren opgehangen, kon
men lezen dat alle verlofgangers van het
Nederlandse leger zo snel mogelijk dienden af te
reizen naar hun mobilisatiebestemming. De regering
had dit besluit genomen om de neutraliteit van ons
land te waarborgen. De intentie van dit besluit was
ons land koste wat kost, buiten de oorlog te houden.
Kort daarna barstte het oorlogsgeweld buiten onze
landgrenzen los. De Centralen (Duitsland en
Oostenrijk) en de Geallieerden (Groot-Brittannie,
Frankrijk en Rusland) grepen naar de wapenen. In
de tijd tussen de moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand op 28 juni
1914 in Sarajevo en de dag van de mobilisatie in Nederland moet het besef zijn
gegroeid dat Europa afstevende op een catastrofe. Direct na die moord begon
Nederland massaal en in grote hoeveelheden levensmiddelen in te slaan en men haalde
zijn spaarcenten van de bank.
Mobilisatietijd
Vijftien militaire jaarlichtingen werden opgeroepen. Uit summiere gegevens kom ik
tot een schatting dat er tussen de zestig en tachtig jonge mannen uit Winkel afreisden
naar hun mobilisatiebestemming. Volgens de opgave van de burgerlijke stand van de
gemeente Winkel komt dit overeen met plusminus 10% van de totale mannelijke
bevolking, in totaal 791 mannen. Het merendeel van de soldaten moest zich in de
nabijheid van de kust of landsgrenzen in laten kwartieren (logiesverschaffing). De
mobilisatietijd zou ruim vier jaar lang duren. De ontreddering in het dorp moet in het
begin zeker aanwezig zijn geweest. 'Hoe nu verder?' Zonder man, vader, zoon,
kostwinner, baas, boer, arbeider, middenstander en onderwijzer. Dit zal wel de nodige
hoofdbrekens hebben gekost. Zo meldde de Schager Courant dat het jaarlijkse concert
van de Harmonie Winkel tot nader order werd uitgesteld.
ujNKicL. Volgens de Schager Courant van 9
it* het heart dB September 1914 zou er dat jaar in Winkel
Flora I ia-oommlaate beelotea, dit jatr Keen bloooietv 1 J
tantoocateiitae d« daAraja* varbonden voriount geen bloemententoonstelling met
te hooden.
verloting gehouden worden.
Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 1