-55-
hersenvliesontsteking. Zij is er eigenlijk nooit overheen gekomen. Nog geen maand na
het overlijden van opa werd ik geboren.
5. Klaas Bart Geboren te Winkel op 28 februari 1906, overleden te Winkel op 9 juli
1975, zaadhandelaar en zaadteler
Na het overlijden van zijn vader nam Klaas Bart de zaak
over. Zijn jongere broer, Abraham Pieter Bart, had
inmiddels een fruitbedrijf in Benningbroek gekocht.
In 1939 werd Klaas gemobiliseerd. Hij was gelegerd in
Groote Keeten, bij de kustartillerie. Dat was niet ver van
huis en zo kon hij min of meer regelmatig, met
zakenverlof naar huis komen om de zaken te regelen.
Gelukkig heeft hij nooit een schot hoeven lossen en kwam
hij in mei 1940 gauw weer thuis. Om het werk toch klaar
te krijgen moest mijn vader een knecht in dienst nemen.
De eerste was Cor Weij die altijd een zijden stropdas
droeg. Ik kroop graag bij hem op schoot en zat dan met de
duim in de mond en met mijn andere hand over de das te
wrijven. Later werd Jan Coljee knecht. Hij werkte bij mijn
vader van januari tot en met mei. Later in het jaar was er
niet genoeg meer te doen en moest hij ander werk zoeken.
Uiteindelijk begon hij een groentezaak in Winkel. Zijn
opvolger was Gert Jongejan die in de zomer aardappelen
keurde voor de NAK en daar later fulltime kon gaan
werken. Daarna, tot Frits bij zijn vader ging werken,
kwam Siep Galis in dienst, een vrolijke man.
Het was uiteraard geen gemakkelijke tijd, de oorlog. In het voorwoord dat mijn vader
in de prijscourant van 1940 schrijft (dec. 1939) staat dat
door belemmering van het
goederenverkeer in het buitenland diverse
zaden onregelmatig worden ingevoerd
en dientengevolge belangrijk in prijs zijn
gestegen
- en toen moest de oorlog nog beginnen. Het was een tijd van overleven. Voor onze
familie was dat niet zo moeilijk, door de vele contacten die vader Klaas in land- en
tuinbouw had en dankzij het feit dat hij door toewijzingen van zaaizaden een
uitstekend ruilmiddel in handen had, hebben wij nooit honger geleden.
Uiteraard teelden wij onze eigen groenten en aardappelen, op 't Bouwtje, een stukje
grond ooit door Klaas Brugman verworven. Alles was op de bon, surrogaten moesten
koffie en andere importproducten vervangen. De mensen teelden hun eigen tabak,
maar daar was het klimaat niet zo geschikt voor. Dat lukte dus niet zo goed.
Mijn opa Hollenberg stopte zijn pijp met gedroogde rabarberbladen. Vanwege
brandstofgebrek woonden wij in de winkel, het enige vertrek dat wij warm konden
Klaas Bart
Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 1