zand, stalen damwanden en wegomleggingen is omgetoverd tot een doorstromende
'superrotonde'.
Dit verkeersknooppunt is zo bekend, dat je bijna zou vergeten dat er ook nog een
prachtig buurtschap vlak naast ligt dat Verlaat heet. Die naam moet iets met water te
maken hebben. Alkmaar heeft zijn Laat, dat ooit een gegraven kanaaltje was, dat water
af moest voeren vanaf de oude strandwal, waarop de Grote Kerk was gebouwd, naar
de polder, richting Schermer. Deze 'laat' was in de loop der eeuwen zo verworden tot
een stinkend riool dat hij in 1872 werd gedempt. Tegenwoordig kun je er winkelen.
Ook een VERlaat watert af, maar dan via een sluis (dat was in principe helemaal niet
de bedoeling; het ging om een schutsluis voor de scheepvaart). Je zou het ook een sas
of een zijl kunnen noemen, woorden die je in wel meer plaatsnamen tegenkomt zoals
in het Zuid-Hollandse Woerdense Verlaat. (Dit is een merkwaardige vergissing: er is
hier per ongeluk verzuimd om sas of zijl te gebruiken in bijvoorbeeld een plaatsnaam
als Blokzijl of Sas van Gent.)
Ons Verlaat ligt op de grens van Niedorp en Heerhugowaard en daar was een sluis,
niet alleen om de afwatering van de Heerhugowaard te regelen, maar ook om
binnenvaart te kunnen schutten. (Dit is een volstrekt verkeerde uitleg: de
Heerhugowaard en de oorspronkelijke grote plas waterden n i m m e r af op het
Niedorpse gebied. Het ging wel andersom. En vaak stiekem, met de nodige scherpe
protesten als gevolg.)
Waar een sluis is, is bedrijvigheid. Het begint met een kroeg en een herberg en voor je
het weet staat er een heel dorp omheen. Herberg 's Lands Welvaren (volgens Idzard
van Manen abusievelijk een rechthuis) staat er nog steeds, maar is woonhuis
geworden. Verder is Verlaat een schilderachtig boeltje van huizen en boerderijen langs
straatjes zonder duidelijke rooilijn. Allemaal heel erg Westfries ook al is er een
Irish Pub, waar vrolijk gemusiceerd wordt. Van de verlaat/sluis is niets meer te
bekennen. Waar die ooit gelegen heeft, verbindt nu een sierlijk bruggetje de gemeentes
Heerhugowaard en Niedorp. (Dit is onjuist. Het sierlijke bruggetje ligt over de
Westerlangereis oftewel de ringvaart. Een nog resterend zijwatertje van de oude
waterverbinding loopt in de richting van de voormalige sluiskolk. Die was gelegen
onder de brug in de weg naar Oude Niedorp. Ik heb al eens voorgesteld om tenminste
de plaats van de voormalige ophaalbrug aan te geven met wat kleurige strepen op het
wegdek. Zoiets is tenminste interessant voor toeristen en eigenlijk ook voor de eigen
bevolking.)
Het rotondekruispunt is een waar kunstwerk geworden, met een natuurpad onderdoor
en een spannend bruggetje over het water.' Einde citaat.
Zo zie je maar, hoe gemakkelijk er een portie goedbedoelde, maar verkeerde
informatie op je afkomt.
Ik heb geen commentaar opgestuurd naar het aardige veel gelezen natuurtijdschrift.
Laat dit keer een ander uit onze oude gemeente dat maar eens doen.
Bronnen:
De Niedorper
Landschap Noord-Holland
Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 1
