-49- kant van Schagen de Grotewallerweg, de Bonkelaarsdijk en andere dijkjes zijn opgeworpen is me nog niet duidelijk. Misschien in dezelfde periode.) De latere Neskaag had als zuidelijke begrenzing niet De Nes en het Nesdijkje. De kaag reikte verder naar het zuiden. Tot aan het moerasriviertje de Leets, achter langs de Hoep. De West-Friese Omringdijk slingerde zich in het noordwesten om de grote Neskaag heen, met als een soort scharnierpunt de Keinsmerwiel. Na de Neskaag volgt de Lagedijkerkaag. Dan naderen we de Schagerwiel, restant van een dijkdoorbraak (later een natuurzwembad, waarin ik ooit wat jonge leerlingen van de Schager Julianaschool een beetje leerde zwemmen). Er volgt nog wel een kaag met de naam Cornelissekaag, maar niet aansluitend. Ertussen ligt of liggen De Sandt fernten waarvan me de precieze betekenis tot dusver ook ontgaat. Het kan zijn dat het echt om de Zandvenne gaat (zoals vermeld op de Chromotopografische kaart des Rijks uit 1877), een zanderig stuk weide. Maar de naamgevingen zijn hier niet altijd correct. Een klein stukje naar het westen ligt Valkkoog, in 1338 nog de Valckenkoich genoemd, maar in 1396 Valkenkaghe. U ziet het: de 'o' is in een 'a' veranderd, net als bij Lambertschaag en in dezelfde tijd. Je kunt je afvragen waar dat buitendijksland gelegen heeft. Buiten de dijk, die onder andere de Schagerdam werd genoemd, of toch erbinnen, rondom het dorp. In het laatste geval moet er landinwaarts nog een andere dijk hebben gelegen. Daar geloof ik niet in. De hele situatie is mijns inziens vergelijkbaar met Lambertschaag. Het absoluut noodzakelijke voorland lag ook hier buiten de dijk. Op het kaartje van de kagen rond Schagen mag men dus ook zeker nog een extra koog, dan wel kaag, ten noorden van Valkkoog denken. De kaaglanden om Schagen hebben al vroeg geleid tot de veronderstelling dat ons West-Friese 'Skagen' wel naar de kagen genoemd zou zijn. Dat zal geen verbazing wekken, maar de werkelijkheid is waarschijnlijk anders. Het oude Scagha (1125-1130) stamt uit de tijd van de kogen! Het zou met het Germaanse skag te maken kunnen hebben, naar voren stekend, net als Kaap Skagen in het uiterste noorden van Denemarken. Maar dat 'sc(h)a' zou volgens de taalgeleerden, ook nog gewoon 'bosje' Westfriesedijk Neskaag De kagen vanaf de Zoutkaag tot Valkkoog en zuidelijk van Schagen Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 1 Keinsmerwiel Kolhorn Neskaag Polder Burghorn Schagerwiel Z Zoutkaag Sch Schrinkkaag O Oosterkaag W L Lagedijkerkaag S Sandt fernten C= Cornelisse Valkkoog (die twee laatstgenoemde kagen horen bij de Z Zoutkaag Sch Schrinkkaag O Oosterkaag W= Westerkaag Ne Neerkaag L Lagedijkerkaag S Sandt fernten C= Cornelissekaag Oo Oosterkaag Ww Westerkaag (die twee laatstgenoemde kagen horen bij de Schagerwaard, oftewel de Witsmeer)

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Informatieblad stichting Historisch Niedorp | 2014 | | pagina 49