-46-
De St.-Clemensvloed en onze grote inlaagdijk
Jan Beenakker heeft zich uitgebreid beziggehouden met het verloop van die West-
Friese Omringdijk en dat neergelegd in zijn studie 'Van Rentersluze tot Strijkmolens'.
Die Rentersluze (dan wel Rentmeestersluis) bevond zich een behoorlijk stuk oostelijk
van Kolhorn in de huidige Wieringermeer en diende tot afvoer van het overtollige
regenwater in onze omgeving. Het was dus een spuisluis, dan wel een samenstel van
enkele spuisluizen. Jan Beenakker neemt aan dat onze Wisende, oftewel Wijzend (de
voorganger van de Langereis) daar uitkwam en dat zoiets ook gold voor de
Hoogwouder Gouw. Hij veronderstelt zelfs dat de eigenaardige knik in de West-
Friesedijk bij Aartswoud hieraan zou kunnen herinneren. Verder is van een en ander
niets meer over. Alleen wat beschrijvingen.
Uit deze beschrijvingen valt te distilleren dat het meest uitstekende dijkgedeelte bij de
Rentersluze langzamerhand in een onhoudbare toestand verkeerde waardoor een
inlaagdijk, een naar binnen gelegde dijk, noodzakelijk werd. Dat zou in 1320 zijn
gebeurd, als voorbode van een volgende inlaag in 1328, in de richting van Medemblik.
Het gedeelte tussen de inlaag van 1320 en de Rentersluze werd volgens Jan Beenakker
de Herenkoog genoemd. Waar zich precies het dorpje Gawijzend bevond, dat
waarschijnlijk dicht bij de Sluze moet hebben gelegen, is mij niet duidelijk. In elk
geval werd het omstreeks 1334 verlaten toen er opnieuw een grote inlaag moest
worden aangelegd tussen Medemblik en Kolhorn. De St.-Clemensvloed van 23
november 1334 heeft langs de hele kust een enorme schade veroorzaakt die hier en
daar niet of nauwelijks te herstellen was. Volgens onze bekende
overstromingsdeskundige Elisabeth Gottschalk gingen veel dorpen verloren in
Vlaanderen, Zeeland, Holland en West-Friesland. Bijvoorbeeld Almersdorp (toen al
genoemd naar de voorganger van de Zuiderzee, het Almere). Men heeft gevreesd dat
het dichtbij gelegen Medemblik verplaatst zou moeten worden, met inbegrip van het
kasteel. Maar dat bleek gelukkig niet nodig, al was het een dubbeltje op zijn kant. Er
moest zelfs een extra belasting worden opgelegd aan veraf gelegen gebieden als
Kolhorn
Inlaagdijk 1328
Medemblik
Inlaagdijk 1334
Het noodzakelijk verschuiven van de zeewering in de eerste helft van de 14e eeuw.
(Tekening enigszins vrij naar Beenakker)
Historisch Niedorp, informatieblad 2014 nr. 1 -