huis van steen nog kostbaar, en werden de meeste woningen opgetrokken van hout met
eventueel een enkele stenen muur als achterwand van de haard. Vanaf de 14e eeuw
vinden we ook boerderijen met aangebouwde stenen kamer, waarbij de stenen
aanbouw als - afzonderlijke - woonruimte voor de heer werd beschouwd.
In Friesland gaf men een andere benaming aan zo'n stenen kamer: stins, zoals deze
daar - in naam - ook heden nog te vinden zijn als voornamelijk herenboerderij of
buitenverblijf. Onze regio (West-Friesland) kende ook stinsen, waarvan enkele
gelegen tussen Winkel en Schagen, die reeds in de vroege 17e eeuw verdwenen.
De locatie van de stenen kamer (raadhuis)
te Oude Niedorp was op de hoek van de
Dorpsstraat en de Zuiderweg, voorheen
genoemd de Hereweg en de Zijdewind.
Op bijgaande kadastrale afbeelding - van
omstreeks 1820 - is het raadhuis aangegeven
met een pijl, waarnaast eveneens de
belendende herberg met inpandige kolfbaan
is getekend. Deze 18e eeuwse kolfbaan werd
na zijn afbraak herbouwd langs de
Zuiderweg, achter het raadhuis, als een
eenvoudig en volledig houten gebouw op
een lichte stenen voeting.
De kadastrale afbeelding laat tevens zien dat het kaveltje waarop het raadhuis heeft
gestaan ongeveer van gelijke oppervlakte is als de twee naastliggende perceeltjes,
waarvan ik een perceeltje heb voorzien van de letter H. Recentelijk is op dit perceel H
een nieuwe kapperszaak gebouwd. Voor aanvang van de bouw van de kapsalon was er
de gebruikelijke bouwput, waarin de archeologische werkgroep Schagen gelegenheid
kreeg om een en ander in de bodem te onderzoeken.
De bodemvondsten
In de bouwput kwamen verschillende delen van stenen funderingen tevoorschijn
toebehorende aan eerdere bouwwerken en nu grotendeels onder de kapsalon gelegen.
De kern van de kapsalon - en dan voornamelijk de oostzijde van het nieuwe pand - is
opgetrokken boven het achterste deel van de (oude) inpandige kolfbaan van de
herberg. Van de kolfbaanfundering is ook heden nog de onderste, de eerste laag of rij
stenen aanwezig, pakweg 50 cm onder het huidige maaiveld. Op de kleilaag heeft men
destijds (onder de gehele lengte van de fundering) houten planken gelegd om de eerste
laag stenen stabiel, horizontaal en vlak te kunnen opmetselen. De opbouw hiervan zal
ergens in de 18e eeuw zijn geweest met een baanbreedte ofwel onderlinge afstand van
4 meter tussen de buitenmuren.
Achter (ten zuiden van) de kolfbaan was blijkbaar een opslagplaats van diverse
materialen waarin nog een stapeltje intacte leitjes werd gevonden, afkomstig van het
raadhuisdak in zijn laatste gedaante. Ook van de veel latere tweede kolfbaan is het
fundament teruggevonden. Dit bestond uit niet veel meer dan een diversiteit van bijeen
verzamelde soorten stenen om maar enigszins een harde ondergrond te verkrijgen voor
de houten buitenwanden van de baan. De fundering ligt ongeveer 40 cm onder het
dorps
straat I
zuiderweg
Historisch Niedorp, informatieblad 2013 nr. 2
