-19-
overstromingen kunnen stammen. Met de stukjes voorland, hier en daar, helemaal
ingesteld als verdediging tegen het niet-denkbeeldige overstromingsgevaar. Maar kan
dit kloppen met de oorspronkelijke ontginning? Is dit dijkje hier wel een echte
oorspronkelijke zijdewind?
Ik denk het niet. De grote ontginningen moeten van veel oudere datum zijn dan uit de
periode 1250 - 1300. Misschien verraadt de Oude-Niedorper bannegrens een deel van
de oorspronkelijke loop. Deze grens loopt op bepaalde punten wat westelijk van die
huidige zijdewind. Het lijkt erop dat overstromingsgeweld de oude lijn heeft uitgewist,
gelijk met een aantal opstrekkende kavels (kenmerkende langwerpige stroken land).
In het zuiden gaat de huidige zijdewind
(met zijn mogelijk niet geheel terechte
naam) over in de buurtschap De Weel,
een herinnering aan een vroegere
doorbraak uit het waardgebied.
Vervolgens komen we in de buurt van
het Verlaat bij de Oudeverlaatweg. Door
de aanleg van het kanaal al lange tijd een
doodlopend stukje. Na de nodige
afslagen op en nabij de grote rotonde
kunnen we de zogenaamde zijdewind
voortzetten over het Verlaat zelf (de
naam van een verdwenen sluis), richting
Oude Niedorp. Een enkel bochtje van dit
nogal slingerende dijkje heeft men voor
het gemak afgesneden, maar soms zo, dat
het afgesneden stukje nog goed
herkenbaar is. Midden in Oude Niedorp
maakt de zijdewind opnieuw een bocht
en gaat vervolgens met een rechte hoek
in de richting van de Langereis. De naam
is nu Zuiderweg geworden. Bij het water
van de Westerlangereis moet de weg
onherroepelijk naar links buigen en zich
voortzetten als een ander soort kade. Men
zou zich daar kunnen afvragen of dit eigenlijk nog wel dezelfde zijdewind mag heten.
En wel omdat die Westerlangereis van veel jongere datum moet zijn dan de zijdewind
zelf. Dit water is gegraven onder een van de Heren van Veenhuizen, Adalbert van
Treslong in 1539, als noodzakelijke vervanger van wat later de Oude Wetering zou
worden genoemd. Een zeer smalle afwatering van de Grote Waard als onderdeel van
het Geestmerambacht, dwars door het Veenhuizer gebied. Maar het lijkt mij niet
waarschijnlijk dat de zijkade van het Niedorper ontginningsblok hier wat verschoven
zou zijn. Bovendien zou deze oorspronkelijk heel goed langs de bannegrens van Oude
Niedorp hebben kunnen lopen, en dan vrijwel zonder hoek of vreemde bocht. De
Westerlangereis is er haast vanzelfsprekend langsgelegd. We laten onze zijdewind als
Zuiderweg rustig aansluiten en eindigen bij de Langereis, en wel ter hoogte van het
Mallegat. Zo'n grappige naam komen we in ons land wel vaker tegen.
Historisch Niedorp, informatieblad 2013 nr. 2
De noordelijke entree van Zijdewind
